ไวน์ . แมททิว . มอร์เลย์
ในช่วงที่กำลังเลือกหาหัวข้อเพื่อทำวิจัยปริญญาเอก เฟรเดริก ไวน์ (Frederick Vine) นักศึกษาธรณีวิทยา มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ประเทศอังกฤษ ได้มีโอกาสรู้จักและทำความเข้าใจเกี่ยวกับ แนวคิดพื้นมหาสมุทรแผ่กว้าง (Sea-floor Spreading) ของแฮรี่ เฮสส์ ซึ่งมันทำให้เขาสนใจและอยากรู้ว่าบริเวณ แนวสันเขากลางมหาสมุทรนั้นเป็นต้นกำเนิดของการสร้างแผ่นมหาสมุทรใหม่จริงหรือไม่ และการเกิดใหม่ของแผ่นมหาสมุทรตรงแนวสันเขานี้ใช่ไหมที่ทำให้ทวีปต่างๆ เคลื่อนที่ได้อย่างที่อัลเฟรด เวเกเนอร์บอกผ่าน แนวคิดทวีปเคลื่อน ...
ทำความรู้จักระบบเตือนภัยสึนามิ ยามเฝ้าฝั่งที่ภาครัฐจัดเตรียมไว้ให้
ก็อย่างที่เรารู้กันดีว่าสึนามิเป็นภัยพิบัติที่ถ้าได้เกิดขึ้นเมื่อไหร่ บทสรุปความเสียหายก็จะเป็นข่าวใหญ่เมื่อนั้น เพราะผลกระทบของสึนามิมักกินวงกว้างแบบข้ามฝั่งข้ามประเทศ และด้วยความที่ว่าถ้าสึนามิอยากจะมา เขาจะต้องได้มา ไม่มีทางยื้อ ยับยั้งหรือแคลเซิลได้เหมือนกับนัดเพื่อนนัดแฟน ดังนั้นการเตรียมแต่งตัวตั้งรับตั้งแต่เนิ่นๆ จึงดูจะเป็นทางออกที่ดีที่สุดในการลดความสูญเสียของมนุษย์ ระบบเตือนภัยสึนามิ (Tsunami Warning System, TWS) เป็นระบบที่มนุษย์ประดิษฐ์ขึ้นเพื่อเอาไว้ตรวจจับและเตือนภัยสึนามิก่อนที่จะซัดเข้าฝั่ง ซึ่งเป็นความร่วมมือร่วมแรงกันของทั้งเครื่องมือตรวจวัดที่จะต้องเข้าไปอยู่ประชิดแหล่งกำเนิดสึนามิและระบบการส่งสารแบบความเร็วสูง ทั้งหมดทั้งมวลนี้ก็เพื่อที่จะให้มนุษย์ที่ใช้ชีวิตอยู่บนฝั่งไหวตัวทันกันตั้งแต่สึนามิเริ่มเกิดขึ้นมา ให้มีเวลาพอที่จะเตรียมเนื้อเตรียมตัวอพยพ ระบบเตือนภัยสึนามิที่ดูจะทันสมัยที่สุดในตอนนี้คือ ระบบประเมินและรายงานสึนามิในมหาสมุทรลึก ...
ทรงตัวกันยังไง ถ้าแผ่นดินไหวมา
ในบรรดาภัยพิบัติทางธรรมชาติไม่ว่าจะเป็นแผ่นดินไหว สึนามิหรือดินถล่ม ฯลฯ ดูเหมือนว่าแผ่นดินไหวจะเป็นภัยพิบัติที่เข้าประชิดตัวพวกเราได้รวดเร็วที่สุด ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องแปลกที่เมื่อเกิดสถานการณ์ฉุกเฉินอย่างแผ่นดินไหว คนธรรมดาอย่างพวกเราจะออกอาการรนรานให้เห็น ยิ่งถ้ามีหลายคนรวมกัน ความรนรานก็อาจจะรวมตัวเป็นความโกลาหลครั้งใหญ่ เพราะอย่างนี้พวกเราจึงควรต้องมีการเตรียมพร้อมและทำข้อตกลงร่วมกันในวงคนหลายคนว่าถ้าเกิดเหตุการณ์ฉุกเฉินอย่างแผ่นดินไหวขึ้นมาจริงๆ ใครจะไปทางไหน และใครมีหน้าที่ต้องทำอะไร บทความนี้เป็นแนวทางการปฏิบัติตัวเมื่อเกิดแผ่นดินไหว เพื่อที่จะลดความเสี่ยงในการถูกแผ่นดินไหวกระทำ ซึ่งเป็นแนวทางที่ประเทศญี่ปุ่นใช้เป็นหลักปฏิบัติอยู่ในปัจจุบัน อันที่จริงก็ไม่ได้มีอะไรที่สลับซับซ้อน และผมก็เชื่อว่าพวกเราแทบทุกคนก็คงรู้กันดีอยู่แล้ว ผมจึงแค่อยากสะกิดกันลืม เพื่อให้พวกเราสามารถตัดสินใจได้เฉียบคมและแม่นขึ้น ทันกับเวลาที่มีให้อย่างจำกัดก่อนที่แผ่นดินไหวจะมาถึง อยู่ในบ้าน ...
ขยี้ 4 โอกาส (อันน้อยนิด) สึนามิขึ้นฝั่งอ่าวไทย
หลังจากภัยพิบัติสึนามิในมหาสมุทรอินเดียเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ 2547 ซึ่งส่งผลกระทบต่อชายฝั่งทะเลอันดามันของไทย บทเรียนที่คนไทยได้รู้ในวันนั้นคือ สึนามิหน้าตาเป็นยังไงและน่ากลัวแค่ไหน แล้วก็พ่วงมาด้วยชุดความคิดที่ว่า อ้าว !!! แล้วอ่าวไทยของเราล่ะมีโอกาสโดนกับเขาไหม หลังจากเกิดสึนามิทางฝั่งทะเลอันดามันใหม่ๆ สภาพเศรษฐกิจในพื้นที่รอบชายฝั่งอ่าวไทยย่ำแย่ลงอย่างเห็นได้ชัด พ่อค้าแม่ขายที่อาศัยชายหาดเป็นแหล่งทำมาหากินถึงกับบ่นอุบว่า สึนามิเกิดที่ฝั่งอันดามันแต่คนฝั่งอ่าวไทยก็แทบจะตายไปด้วย ทั้งนี้ก็เพราะคนไทยเกิดอาการแหยงทะเล ซึ่งถึงจะผ่านมานาน 10 กว่าปีแล้วก็ตาม ...
หินแปร-หินที่เปลี่ยนแค่หน้าตา แต่องค์ประกอบรวมยังเหมือนหินดั้งเดิม
หินแปร (metamorphic rock) คือหิน1 ใน 3 ชนิดหินหลักๆ (อัคนี ตะกอน แปร) เกิดจากความดันหรืออุณหภูมิเข้ามากระทำกับหินดั้งเดิมอะไรก็ได้ จนทำให้มีหน้าตาหรือการจัดเรียงตัวของแร่ภายในหินเปลี่ยนไป แต่ยังคงมีองค์ประกอบหรือสัดส่วนโดยรวมของแร่เหมือนกับ หินเดิมดั้งเดิม (potolith) ทุกประการ นักธรณีวิทยาจำแนกกินแปรตามลักษณะโครงสร้างหรือเนื้อหินได้ 2 ชนิด คือ ...
รอยเลื่อนสะกาย – ยักษ์หลับกลางเมืองพม่า
ในบรรดารอยเลื่อนแผ่นดินไหวที่คนไทยรู้จักกัน รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) ถือเป็นหนึ่งใน รอยเลื่อนมีพลัง (active fault) ที่สำคัญอันดับต้นๆ ในอาเซียนบ้านเรา ซึ่งจากการแปลความหมายภาพถ่ายดาวเทียม สันติ ภัยหลบลี้ และ สัณฑวัฒน์ สุขรังสี (2557) ประเมินว่ารอยเลื่อนสะกายมีความยาวประมาณ 1,200 กิโลเมตร วางตัวอยู่ในแนวเหนือ-ใต้ ผ่ากลางอกประเทศพม่า และพาดผ่านแทบทุกเมืองที่สำคัญ เริ่มจากเมืองมิตจีนา ...
นิทาน . ตำนาน . ความเชื่อ . แผ่นดินไหว
ในอดีต แนวคิดแบบเหตุและผลอย่างวิทยาศาสตร์ยังไม่ได้รับความนิยมมากนัก คนโบราณจึงมักจะดำเนินชีวิตตามความเชื่อและความศรัทธาเป็นหลัก ปรากฏการณ์ธรรมชาติถูกผูกติดกับปาฏิหาริย์และอำนาจลึกลับ ผี เทพเจ้าและสรรพสัตว์ที่ดูน่าเกรงขามถูกบัญญัติขึ้น เพื่อเป็นตัวแทนของผู้ควบคุมปรากฏการณ์ธรรมชาติต่างๆ ไม่เว้นแม้กระทั่งแผ่นดินไหว ข้อมูลจากเอกสารหลายๆ ฉบับ ยืนยันว่าในอดีต คนแทบทุกมุมโลกเคยสัมผัสกับแผ่นดินไหว ซึ่งจากความไม่รู้ ไม่เข้าใจในสิ่งที่เกิดขึ้นที่เกิดขึ้น จินตนาการและอารมณ์จึงถูกผสม นำมาใช้ประกอบการเล่าเรื่อง หลักคิดของชาวยุโรป ในอดีต ชาวกรีก เชื่อว่า ...
วิกฤติน้ำโขงแห้งขอด กับกลิ่นการล่าแม่มดแบบอ่อนๆ
เดือนกรกฎาคม ปีพุทธศักราช 2562 บันทึกกันเอาไว้ได้เลยว่า แม่น้ำโขงเหือดแห้งที่สุด เท่าที่ชายวัยกลางคนคนหนึ่งเคยเห็นมา บางข่าวบอกว่าแห้งที่สุดในรอบ 10 ปี บ้างก็ว่า 40 ปี หรือในบางพื้นที่เคลมกันขนาดว่าในรอบ 100 ปี เพิ่งจะเคยได้เห็น ซึ่งก็จากปรากฏการณ์แม่โขงแห้งในครั้งนี้ ทำให้สังคมไทยเริ่มหันไปมองค้อนประเทศจีน ข่าวชาวบ้านในช่วงนี้ก็จะมีบรรยากาศการลงไปจับปลากลางลำน้ำโขงแบบง่ายๆ ในขณะที่เพจสายอนุรักษ์นิยมก็จะฟีดเรื่องราวการสร้างเขื่อนของจีน ...
ความเงียบงันบนรอยเลื่อนสะกาย ประเทศพม่า ซึ่งในทางแผ่นดินไหวถือว่าเป็นสัญญาณไม่ค่อยดี
ในบรรดารอยเลื่อนแผ่นดินไหวที่คนไทยรู้จักกัน รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) ถือเป็นหนึ่งใน รอยเลื่อนมีพลัง (active fault) ที่สำคัญอันดับต้นๆ ในอาเซียนบ้านเรา ซึ่งจากการแปลความหมายภาพถ่ายดาวเทียม สันติ ภัยหลบลี้ และ สัณฑวัฒน์ สุขรังสี (2557) ประเมินว่ารอยเลื่อนสะกายมีความยาวประมาณ 1,200 กิโลเมตร วางตัวอยู่ในแนวเหนือ-ใต้ ผ่ากลางอกประเทศพม่า และพาดผ่านแทบทุกเมืองที่สำคัญ เริ่มจากเมืองมิตจีนา ...
6 รูปแบบภัยพิบัติจากการย้ายมวล กับความเข้าใจเรื่องดินถล่ม
การย้ายมวล อาจจะเป็นคำที่ดูแปลกๆ สำหรับคนทั่วไป แต่จริงๆ แล้วคำว่า การย้ายมวล (mass wasting) เป็นคำเฉพาะในทางธรณีวิทยาที่หมายถึง การเคลื่อนตัวของหิน ดิน โคลนรวมทั้งหิมะ ลงมาตามความลาดชัน หรือที่คนทั่วไปมักจะเรียกกันติดปากว่า ดินถล่ม ซึ่งเป็นกระบวนการที่โลกพยายามจะปรับสภาพพื้นผิวโลกที่สูงๆ ต่ำๆ เกลี่ยให้พื้นโลกมีระดับพอๆ กัน โดยหลายครั้งที่การย้ายมวล ...
จากห้องทดลองสู่มหาสมุทร จากมหาวิทยาลัยสู่ดงสงคราม – ชีวิตที่ผกผันของผู้พันเฮสส์
แฮรีย์ เฮสส์ (Harry Hess) เกิดที่รัฐนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา ในปี พ.ศ. 2449 เขาจบไฮสคูลที่รัฐนิวเจอร์ซีย์ และเข้าเรียนมหาวิทยาลัยเยล รัฐคอนเนตทิคัต ในสาขาวิศวกรรมไฟฟ้า แต่ต่อมาเขาหันเหความสนใจย้ายไปเรียนและจบปริญญาตรี สาขาธรณีวิทยา (Geology) ในปี พ.ศ. 2470 ถือว่าเป็นบัณฑิตธรณีวิทยาคนแรกของมหาวิทยาลัยเยล ...
4 หลักฐานชวนเชื่อ “ทวีปเคลื่อนที่ได้” กับความชอกช้ำของเวเกเนอร์
ต่อให้เป็นยุคนี้ พ.ศ. นี้ ถ้าเราพอจะนึกออกว่าแต่ละทวีปของโลกมันกว้างใหญ่แค่ไหน ใครจะไปกล้าคิดละว่าทวีปต่างๆ จะเคลื่อนที่ได้ แต่เชื่อไหมว่าถ้าย้อนกลับไปซักประมาณร้อยกว่าปีที่แล้ว มีชายเยอรมันคนหนึ่งที่คิดเรื่องพรรณนี้ อัลเฟรด เวเกเนอร์ (Alfred Wegener) เป็นที่รู้จักในฐานะนักสำรวจขั้วโลกเหนือตัวยง ชีวิตของเขาส่วนใหญ่ก็เลยหนักไปทางสำรวจพื้นที่ใหม่ๆ บนเกาะกรีนแลนด์ ทั้งในหมวกของนักธรณีวิทยาสำรวจหิน ดิน แร่ รวมไปถึงนักอุตุนิยมวิทยาที่คอยตรวจวัดสภาพอากาศในพื้นที่เขตหนาว ผลงานการสำรวจของเวเกเนอร์มีมากมายและเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางจากแวดวงวิทยาศาสตร์ ...
แบบฝึกหัด 7 การประเมินภัยพิบัติแผ่นดินไหว
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจวิธีการประเมินพิบัติภัยแผ่นดินไหวด้วยวิธีกำหนดค่า เพื่อเข้าใจวิธีการประเมินพิบัติภัยแผ่นดินไหวด้วยวิธีความน่าจะเป็น เพื่อทราบสถานการณ์พิบัติภัยแผ่นดินไหวในภูมิภาคอาเซียน เนื้อหา วิธีกำหนดค่า (Deterministic Method) วิธีความน่าจะเป็น (Probabilistic Method) ภัยพิบัติแผ่นดินไหวในประเทศไทย (Seismic Hazard in Thailand) ภัยพิบัติแผ่นดินไหวในประเทศลาว (Seismic Hazard in ...
แบบฝึกหัด 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจนัยสำคัญของภาวะเงียบสงบและภาวะกระตุ้นแผ่นดินไหว เพื่อทราบพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ในภูมิภาคอาเซียนจากการวิเคราะห์คะแนน RTL เนื้อหา ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน (RTL Algorithm) เกาะสุมาตรา-อันดามัน (Sumatra-Andaman Island) รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) ภาคเหนือของประเทศไทย (Northern Thailand) ภาคตะวันตกของประเทศไทย (Western Thailand) ...
แบบฝึกหัด 5 การเปลี่ยนแปลงอัตราการเกิดแผ่นดินไหว
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจธรรมชาติการเกิดแผ่นดินไหวและนัยสำคัญของการเปลี่ยนแปลงอัตราการเกิดแผ่นดินไหว เพื่อทราบพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ในอนาคตในภูมิภาคอาเซียน จากการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงอัตราการเกิดแผ่นดินไหว เนื้อหา การเปลี่ยนแปลงอัตราการเกิดแผ่นดินไหว (Seismicity Rate Change) เกาะสุมาตรา-อันดามัน (Sumatra-Andaman Island) แนวหมู่เกาะประเทศอินโดนีเซีย (Indonesian Island Chain) รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) ภาคเหนือของประเทศไทย ...
แบบฝึกหัด 4 ความเค้นทางธรณีแปรสัณฐาน
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจธรรมชาติการเกิดแผ่นดินไหวในเชิงความสัมพันธ์ระหว่างความถี่และขนาดแผ่นดินไหว เพื่อเข้าใจการประยุกต์ใช้ค่า b ในการศึกษาแรงเค้นทางธรณีแปรสัณฐาน เนื้อหา การเปลี่ยนแปลงค่า b (Variation of b Value) เกาะสุมาตรา-อันดามัน (Sumatra-Andaman Island) แนวหมู่เกาะประเทศอินโดนีเซีย (Indonesian Island Chain) หมู่เกาะฟิลิปปินส์ ...
แบบฝึกหัด 3 พฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหว
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างความถี่ของการเกิดแผ่นดินไหวและขนาดแผ่นดินไหว เพื่อเข้าใจวิธีการประเมินพฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหวจากฐานข้อมูลแผ่นดินไหว เพื่อทราบพฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหวของแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวสำคัญในภูมิภาคอาเซียน เนื้อหา ความถี่-ขนาดแผ่นดินไหว (Frequency-Magnitude) แผ่นดินไหวขนาดใหญ่ที่สุด (Maximum Magnitude) คาบอบุติซ้ำการเกิดแผ่นดินไหว (Return Period) โอกาสเกิดแผ่นดินไหว (Probability of Occurrence) ในแต่ละพื้นที่ย่อยของแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวมีพฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหวเฉพาะตัว ซึ่งสามารถประเมินได้จากฐานข้อมูลแผ่นดินไหวที่มีความสมบูรณ์และสื่อถึงพฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหวที่สัมพันธ์กับกระบวนการทางธรณีแปรสัณฐานอย่างแท้จริง โดยผลการประเมินแสดงอยู่ในรูปแบบของ ...
แบบฝึกหัด 2 ฐานข้อมูลแผ่นดินไหวและความสมบูรณ์
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อรู้จักบันทึกแผ่นดินไหวรูปแบบต่างๆ ฐานข้อมูลแผ่นดินไหวและแหล่งสืบค้นข้อมูลแผ่นดินไหว เพื่อเข้าใจข้อดี-ข้อจำกัดของฐานข้อมูลแผ่นดินไหว และตระหนักถึงความจำเป็นในการปรับปรุง เพื่อทราบกระบวนการปรับปรุงฐานข้อมูลแผ่นดินไหว เนื้อหา บันทึกแผ่นดินไหว (Earthquake Record) การปรับเทียบมาตราขนาดแผ่นดินไหว (Magnitude Conversion) การจัดกลุ่มแผ่นดินไหว (Earthquake Clustering) แผ่นดินไหวจากกิจกรรมมนุษย์ (Man-made Earthquake) การเปลี่ยนแปลงระบบตรวจวัด ...
แบบฝึกหัด 1 แหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวในอาเซียน
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจสภาพแวดล้อมการเกิดแผ่นดินไหวที่สัมพันธ์กับกระบวนการทางธรณีแปรสัณฐานในภูมิภาคอาเซียน เพื่อจำแนกแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวในภูมิภาคอาเซียน เพื่อทราบพฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหวของแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวในภูมิภาคอาเซียน เนื้อหา เขตมุดตัวของเปลือกโลก (Subduction Zone) รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) ภาคเหนือของประเทศไทย (Northern Thailand) ภาคตะวันตกของประเทศไทย (Western Thailand) ภาคใต้ของประเทศไทย (Southern Thailand) ...
บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผ่นดินไหว (Seismic Hazard Analysis)
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจวิธีการประเมินพิบัติภัยแผ่นดินไหวด้วยวิธีกำหนดค่า เพื่อเข้าใจวิธีการประเมินพิบัติภัยแผ่นดินไหวด้วยวิธีความน่าจะเป็น เพื่อทราบสถานการณ์พิบัติภัยแผ่นดินไหวในภูมิภาคอาเซียน เนื้อหา วิธีกำหนดค่า (Deterministic Method) วิธีความน่าจะเป็น (Probabilistic Method) ภัยพิบัติแผ่นดินไหวในประเทศไทย (Seismic Hazard in Thailand) ภัยพิบัติแผ่นดินไหวในประเทศลาว (Seismic Hazard in ...
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน (Region–Time–Length Algorithm)
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจนัยสำคัญของภาวะเงียบสงบและภาวะกระตุ้นแผ่นดินไหว เพื่อทราบพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ในภูมิภาคอาเซียนจากการวิเคราะห์คะแนน RTL เนื้อหา ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน (RTL Algorithm) เกาะสุมาตรา-อันดามัน (Sumatra-Andaman Island) รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) ภาคเหนือของประเทศไทย (Northern Thailand) ภาคตะวันตกของประเทศไทย (Western Thailand) ...
บทที่ 5 การเปลี่ยนแปลงอัตราการเกิดแผ่นดินไหว (Seismicity Rate Change)
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจธรรมชาติการเกิดแผ่นดินไหวและนัยสำคัญของการเปลี่ยนแปลงอัตราการเกิดแผ่นดินไหว เพื่อทราบพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ในอนาคตในภูมิภาคอาเซียน จากการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงอัตราการเกิดแผ่นดินไหว เนื้อหา การเปลี่ยนแปลงอัตราการเกิดแผ่นดินไหว (Seismicity Rate Change) เกาะสุมาตรา-อันดามัน (Sumatra-Andaman Island) แนวหมู่เกาะประเทศอินโดนีเซีย (Indonesian Island Chain) รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) ภาคเหนือของประเทศไทย ...
บทที่ 4 ความเค้นทางธรณีแปรสัณฐาน (Tectonic Stress)
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจธรรมชาติการเกิดแผ่นดินไหวในเชิงความสัมพันธ์ระหว่างความถี่และขนาดแผ่นดินไหว เพื่อเข้าใจการประยุกต์ใช้ค่า b ในการศึกษาแรงเค้นทางธรณีแปรสัณฐาน เนื้อหา การเปลี่ยนแปลงค่า b (Variation of b Value) เกาะสุมาตรา-อันดามัน (Sumatra-Andaman Island) แนวหมู่เกาะประเทศอินโดนีเซีย (Indonesian Island Chain) หมู่เกาะฟิลิปปินส์ ...
บทที่ 3 พฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหว (Earthquake Activity)
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างความถี่ของการเกิดแผ่นดินไหวและขนาดแผ่นดินไหว เพื่อเข้าใจวิธีการประเมินพฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหวจากฐานข้อมูลแผ่นดินไหว เพื่อทราบพฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหวของแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวสำคัญในภูมิภาคอาเซียน เนื้อหา ความถี่-ขนาดแผ่นดินไหว (Frequency-Magnitude) แผ่นดินไหวขนาดใหญ่ที่สุด (Maximum Magnitude) คาบอบุติซ้ำการเกิดแผ่นดินไหว (Return Period) โอกาสเกิดแผ่นดินไหว (Probability of Occurrence) ในแต่ละพื้นที่ย่อยของแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวมีพฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหวเฉพาะตัว ซึ่งสามารถประเมินได้จากฐานข้อมูลแผ่นดินไหวที่มีความสมบูรณ์และสื่อถึงพฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหวที่สัมพันธ์กับกระบวนการทางธรณีแปรสัณฐานอย่างแท้จริง โดยผลการประเมินแสดงอยู่ในรูปแบบของ ...
บทที่ 2 ฐานข้อมูลแผ่นดินไหวและความสมบูรณ์ (Earthquake Catalogue and Completeness)
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อรู้จักบันทึกแผ่นดินไหวรูปแบบต่างๆ ฐานข้อมูลแผ่นดินไหวและแหล่งสืบค้นข้อมูลแผ่นดินไหว เพื่อเข้าใจข้อดี-ข้อจำกัดของฐานข้อมูลแผ่นดินไหว และตระหนักถึงความจำเป็นในการปรับปรุง เพื่อทราบกระบวนการปรับปรุงฐานข้อมูลแผ่นดินไหว เนื้อหา บันทึกแผ่นดินไหว (Earthquake Record) การปรับเทียบมาตราขนาดแผ่นดินไหว (Magnitude Conversion) การจัดกลุ่มแผ่นดินไหว (Earthquake Clustering) แผ่นดินไหวจากกิจกรรมมนุษย์ (Man-made Earthquake) การเปลี่ยนแปลงระบบตรวจวัด ...
บทที่ 1 แหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวในอาเซียน (Earthquake Source in ASEAN)
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อเข้าใจสภาพแวดล้อมการเกิดแผ่นดินไหวที่สัมพันธ์กับกระบวนการทางธรณีแปรสัณฐานในภูมิภาคอาเซียน เพื่อจำแนกแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวในภูมิภาคอาเซียน เพื่อทราบพฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหวของแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวในภูมิภาคอาเซียน เนื้อหา เขตมุดตัวของเปลือกโลก (Subduction Zone) รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) ภาคเหนือของประเทศไทย (Northern Thailand) ภาคตะวันตกของประเทศไทย (Western Thailand) ภาคใต้ของประเทศไทย (Southern Thailand) ...
บทที่ 14 มุมมองดีๆ จากแผ่นดินไหว
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ ทุกเรื่องย่อมมีมุมดีเสมอ แม้กระทั่งในเรื่องภัยพิบัติ ขึ้นอยู่ที่เราเลือกจะมอง บทนี้อยากให้ทุกท่านได้เห็นมุมมองดีๆ ที่ยังมีให้เห็นอยู่แม้ในสถานการณ์แผ่นดินไหว เนื้อหา กุหลาบแผ่นดินไหว เกมแห่งแผ่นดินไหว 1988 ระเบียบวินัยชาวญี่ปุ่น น้ำใจ สยาม ฟุกุชิม่าฟิฟตี้ ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) กุหลาบแผ่นดินไหว 2) เกมแห่งแผ่นดินไหว ...
บทที่ 13 การรับมือแผ่นดินไหว
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อให้รู้จักเตรียมตัวให้พร้อม รับสถานการณ์แผ่นดินไหวที่จะเกิดขึ้นในอนาคต เพื่อให้รู้วิธีการเอาตัวรอดและอพยพอย่างถูกวิธีในระหว่างที่เกิดแผ่นดินไหว เพื่อให้สามารถปรับตัวกับสถานการณ์หลังจากเกิดแผ่นดินไหวได้ และสามารถทำให้สถานการณ์คลี่คลายกลับสู่สภาวะปกติได้อย่างรวดเร็ว เนื้อหา ก่อนเกิดแผ่นดินไหว ระหว่างเกิดแผ่นดินไหว หลังเกิดแผ่นดินไหว ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) ก่อนเกิดแผ่นดินไหว ก่อนจะเดทกับแผ่นดินไหว ควรแต่งเนื้อแต่งตัวยังไงดี 2) ระหว่างเกิดแผ่นดินไหว ทรงตัวกันยังไง ถ้าแผ่นดินไหวมา ...
บทที่ 12 ระบบเตือนภัย
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อให้ผู้อ่านทราบถึงระเบียบวิธีหรือกลไกการทำงานของทั้ง ระบบเตือนภัยฉุกเฉินแผ่นดินไหว และ ระบบเตือนภัยสึนามิ ที่นิยมใช้กันอยู่ทั่วโลกในปัจจุบัน เพื่อให้ผู้อ่านมองเห็นภาพกว้างของเครือข่ายเตือนภัยแผ่นดินไหวและสึนามิที่มีอยู่ทั่วโลก เนื้อหา ระบบเตือนภัยฉุกเฉินแผ่นดินไหว ระบบเตือนภัยสึนามิ เครือข่ายเตือนภัย ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) ระบบเตือนภัยฉุกเฉินแผ่นดินไหว ระบบเตือนภัยแผ่นดินไหวแบบฉุกเฉิน 2) ระบบเตือนภัยสึนามิ ทำความรู้จักระบบเตือนภัยสึนามิ ยามเฝ้าฝั่งที่ภาครัฐจัดเตรียมไว้ให้ ...
บทที่ 11 การทำนายแผ่นดินไหว
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อให้ผู้อ่านทราบถึงเทคนิคต่างๆ ของการทำนายและพยากรณ์แผ่นดินไหวที่มีอยู่ในปัจจุบัน เนื้อหา ช่องว่างแผ่นดินไหว พฤติกรรมผิดปกติของสัตว์ แสงและเมฆแผ่นดินไหว การเปลี่ยนแปลงน้ำใต้ดิน สัญญาณอื่นๆ ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) ช่องว่างแผ่นดินไหว การพยากรณ์แผ่นดินไหวระยะยาว 2) พฤติกรรมผิดปกติของสัตว์ 3) แสงและเมฆแผ่นดินไหว 4) การเปลี่ยนแปลงน้ำใต้ดิน ...
บทที่ 10 แผ่นดินไหวบรรพกาล
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ การศึกษาแผ่นดินไหวบรรพกาล คือ การเสาะหาหลักฐานการเกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในอดีต จากหลักฐานทางโบราณคดีและธรณีวิทยารูปแบบต่างๆ ผลจากการศึกษาช่วยเติมเต็มข้อมูลพฤติกรรมแผ่นดินไหวที่ไม่เคยมีการตรวจวัดได้จากเครื่องมือตรวจวัด ซึ่งเพิ่งเริ่มมีการตรวจวัดในช่วง 70-80 ปีที่ผ่านมา เนื้อหา แผ่นดินไหวกับโบราณคดี สืบจากชั้นตะกอน มันซ่อนอยู่ในถ้ำ ดูมันทำกับชายฝั่ง ปะการังช่วยสืบ ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) แผ่นดินไหวกับโบราณคดี 2) ...
บทที่ 9 ดัชนีธรณีแปรสัณฐาน
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ การศึกษาดัชนีธรณีแปรสัณฐาน เป็นการใช้แนวคิดทางคณิตศาสตร์เข้ามาจับ ร่วมกับการตรวจวัดภูมิประเทศ เพื่อให้สื่อหรือบ่งชี้ถึงความคมชัดของรอยเลื่อนแผ่นดินไหว ว่ามีความคมชัดมากแค่ไหนซึ่งมีนัยสำคัญถึงความดุหรือความใหม่ของการเลื่อนตัวเลื่อนดังกล่าว เนื้อหา ดัชนีความคดโค้งเชิงเขา ดัชนีรูปร่างหุบเขา ดัชนีความลาดยาวทางน้ำ ความไม่สมมาตรของแอ่งรับน้ำ ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) ดัชนีความคดโค้งเชิงเขา 2) ดัชนีรูปร่างหุบเขา 3) ดัชนีความลาดยาวทางน้ำ 4) ...
บทที่ 8 รอยเลื่อนและภูมิลักษณ์
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อให้รู้จักลักษณะภูมิประเทศเฉพาะ ที่บ่งชี้ว่าเป็นรอยเลื่อนแผ่นดินไหว เนื้อหา รอยเลื่อน ภูมิลักษณ์จากการเลื่อนตัวแบบปกติ ภูมิลักษณ์จากการเลื่อนตัวแบบย้อน ภูมิลักษณ์จากการเลื่อนตัวแบบระนาบ การปริแตกรอยเลื่อนและขนาดแผ่นดินไหว ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) รอยเลื่อน 2) ภูมิลักษณ์จากการเลื่อนตัวแบบปกติ 3) ภูมิลักษณ์จากการเลื่อนตัวแบบย้อน 4) ภูมิลักษณ์จากการเลื่อนตัวแบบระนาบ 5) ...
บทที่ 7 ขนาดและมาตราวัดแผ่นดินไหว
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อให้เข้าใจและสามารถแยกแยะความแตกต่างระหว่าง 1) ขนาดแผ่นดินไหว 2) แรงสั่นสะเทือนแผ่นดินไหว และ 3) ความรุนแรงแผ่นดินไหว เพื่อให้รู้จักแผนที่ความรุนแรงแผ่นดินไหวเท่า รวมทั้งวิธีการศึกษาและประโยชน์ของการนำไปใช้ เนื้อหา ขนาดแผ่นดินไหว แรงสั่นสะเทือนแผ่นดินไหว ความรุนแรงแผ่นดินไหว แผนที่ความรุนแรงแผ่นดินไหวเท่า ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) ขนาดแผ่นดินไหว ...
บทที่ 6 คลื่นแผ่นดินไหวและการตอบสนอง
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อให้ทราบถึงรูปแบบการส่งผลกระทบต่อสิ่งปลูกสร้างจากแรงสั่นสะเทือนแผ่นดินไหว ตลอดจนแนวทางทางวิศวกรรมที่ใช้ในการบรรเทาผลกระทบจากแผ่นดินไหว สามารถใช้ประโยชน์คลื่นไหวสะเทือนที่ตรวจวัดได้มากำหนดจุดศูนย์กลางของแผ่นดินไหว เนื้อหา คลื่นแผ่นดินไหว กลวิธีชี้เป้า เมื่อคนโดนคลื่น เมื่อคนสู้คลื่น ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) คลื่นแผ่นดินไหว แรงสั่นสะเทือนแผ่นดินไหว : หน้าตา นิสัย และหน่วยวัด การลำดับญาติ คลื่นแผ่นดินไหว ...
บทที่ 5 เครื่องและเครือข่ายตรวจวัดแผ่นดินไหว
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อให้เข้าใจกลไกการทำงานของทั้งเครื่องตรวจจับและเครื่องตรวจวัดแผ่นดินไหว และสามารถเลือกใช้เครื่องตรวจวัดแผ่นดินไหวรุ่นต่างๆ ให้เหมาะสมกับสถานการณ์หรือวัตถุประสงค์ในการตรวจวัดได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวมทั้งเข้าใจการติดตั้งสถานีตรวจวัดและการวางเครือข่ายตรวจวัดแผ่นดินไหวในเบื้องต้น เนื้อหา เครื่องตรวจจับแผ่นดินไหว เครื่องตรวจวัดแผ่นดินไหว การติดตั้งสถานีตรวจวัดแผ่นดินไหว เครือข่ายวัดแผ่นดินไหว ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) เครื่องตรวจจับแผ่นดินไหว เครื่องจับแผ่นดินไหวแรกของโลก กับความคูลของคุณปู่จาง 2) เครื่องตรวจวัดแผ่นดินไหว เครื่องตรวจวัดแผ่นดินไหว (Seismometer) ...
บทที่ 4 สึนามิ
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อให้ทราบสาเหตุการเกิดสึนามิ และความพิเศษหรือลักษณะเฉพาะของสึนามิที่ไม่เหมือนคลื่นน้ำชนิดอื่นๆ เข้าใจหลักการการศึกษาสึนามิบรรพกาล ทราบสถานการณ์การเกิดสึนามิของไทยทั้งในฝั่งอันดามันและฝั่งอ่าวไทย เนื้อหา สึนามิ เมทิโอสึนามิ สึนามิบรรพกาล สึนามิกำพร้า-ป่าผี สถานการณ์สึนามิในอ่าวไทย ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) สึนามิ ความพิเศษของ “สึนามิ” ที่คลื่นน้ำอื่นๆ ไม่มี ทำไมต้องแผ่นดินไหว ...
บทที่ 3 ผลกระทบจากแผ่นดินไหว
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อให้ทราบผลกระทบที่เกิดจากแผ่นดินไหวที่ไม่ได้มีเฉพาะแรงสั่นสะเทือนเท่านั้น แต่ยังมีภัยพิบัติอีกหลายๆ รูปแบบ ที่สามารถเกิดขึ้นได้ด้วย เนื้อหา แรงสั่นสะเทือน สึนามิ ทรายพุ น้ำท่วม อื่นๆ (ดินถล่ม หลุมยุบ ไฟไหม้) ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) แรงสั่นสะเทือน แรงสั่นสะเทือนแผ่นดินไหว : ...
บทที่ 2 สาเหตุแผ่นดินไหว
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เพื่อทราบสาเหตุการเกิดแผ่นดินไหวต่างๆ โดยนอกจากกระบวนการทางธรณีแปรสัณฐาน (tectonic) ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของแผ่นดินไหวแล้ว ยังมีสาเหตุอื่นๆ อีกทั้งจากกิจกรรมทางธรรมชาติและจากการเหนี่ยวนำของมนุษย์ เนื้อหา นิยามแผ่นดินไหว สาเหตุจากธรรมชาติ สาเหตุจากมนุษย์ ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) นิยามแผ่นดินไหว แรงสั่นสะเทือนแผ่นดินไหว : หน้าตา นิสัย และหน่วยวัด ...
บทที่ 1 แผ่นดินไหวกับคติชาวบ้าน
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เนื้อหา ขอให้เมามันส์ไปกับแรงสั่นของแผ่นดินไหวนะครับ ? 1) ความเชื่อในยุโรป 2) ตำนานแถบแอฟริกา 3) นิทานในอเมริกา (เหนือ กลาง ใต้) 4) ความศรัทธาแถบเอเชีย 5) ตำนานในประเทศไทย แบบฝึกหัด ความรู้เพิ่มเติม . ...