ฟอสซิลไบรโอซัว (Bryozoa) เป็นซากดึกดำบรรพ์ของสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กในกลุ่มสัตว์น้ำที่อยู่กันเป็นอาณานิคม และมีประวัติยาวนานในมหาสมุทรและน้ำจืดกว่า 480 ล้านปี ไบรโอซัว หรือที่เรียกกันว่า “สัตว์ตะไคร่น้ำ” มีความโดดเด่นในเรื่องการสร้างโครงสร้างอาณานิคมที่ซับซ้อน ซึ่งกลายเป็นฟอสซิลได้ง่าย ด้านล่างนี้คือรายละเอียดเกี่ยวกับลักษณะเฉพาะ ถิ่นที่อยู่อาศัย และยุคสมัยที่ไบรโอซัวมีชีวิตอยู่

ลักษณะเฉพาะ

ไบรโอซัวเป็นสัตว์ขนาดเล็กในไฟลัม Bryozoa ซึ่งมีลักษณะการอยู่ร่วมกันเป็นอาณานิคม แต่ละอาณานิคมประกอบด้วยสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่เรียกว่า ซูออยด์ (zooid) ซึ่งมีโครงสร้างภายนอกทำจากแคลเซียมคาร์บอเนต ไคติน หรือสารเจลาติน โครงสร้างเหล่านี้เองที่มักกลายเป็นฟอสซิลคุณสมบัติสำคัญ

1. โครงสร้างอาณานิคม อาณานิคมของไบรโอซัวมีรูปทรงหลากหลาย เช่น แบบกิ่งก้าน แบบปกคลุมพื้นผิว แบบคล้ายพัด หรือแบบทรงกลม ซึ่งสามารถพบเห็นในฟอสซิล
2. การกรองอาหาร ซูออยด์แต่ละตัวมีหนวดที่เรียกว่า โลโฟฟอร์ (lophophore) สำหรับจับแพลงก์ตอนและอนุภาคอินทรีย์ในน้ำ
3. ชีวิตแบบเกาะติด ไบรโอซัวส่วนใหญ่อยู่กับที่ โดยยึดตัวเองกับพื้นผิวแข็ง เช่น หิน เปลือกหอย หรือปะการัง
4. ขนาดเล็กมาก ซูออยด์แต่ละตัวมีขนาดเล็กมาก (ปกติน้อยกว่า 1 มม.) แต่เมื่อรวมกันเป็นอาณานิคมอาจมีขนาดใหญ่ได้

ไบรโอซัวสืบพันธุ์ทั้งแบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศช่วยให้อาณานิคมเติบโตได้รวดเร็ว ขณะที่การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศช่วยเพิ่มความหลากหลายทางพันธุกรรม

ถิ่นที่อยู่อาศัย

ถิ่นที่อยู่อาศัยของไบรโอซัว ไบรโอซัวส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในทะเล แม้ว่าบางชนิดจะพบในแหล่งน้ำจืด

ถิ่นที่อยู่ในทะเล

• ทะเลตื้น ไบรโอซัวส่วนใหญ่เจริญเติบโตในทะเลตื้นที่มีความอุดมสมบูรณ์ของแสงแดดและสารอาหาร
• แนวปะการัง ไบรโอซัวหลายชนิดช่วยสร้างแนวปะการังหรืออาศัยอยู่ร่วมกับปะการัง
• ไหล่ทวีป ไบรโอซัวมักเกาะอยู่บนหินหรือเปลือกหอยที่พื้นทะเล

ถิ่นที่อยู่ในน้ำจืด

• ไบรโอซัวบางชนิดปรับตัวให้อยู่น้ำจืด เช่น แม่น้ำ ทะเลสาบ และบึง โดยมักเกาะอยู่บนไม้พุ่ม พืชน้ำ หรือหินใต้น้ำ

ยุคสมัยที่ไบรโอซัวมีชีวิตอยู่

 ไบรโอซัวปรากฏครั้งแรกในช่วง ยุคออร์โดวิเชียน (Ordovician Period) (ประมาณ 480 ล้านปีก่อน) และดำรงอยู่จนถึงปัจจุบัน ไฮไลต์ในบันทึกฟอสซิล

1. ยุคออร์โดวิเชียนถึงดีโวเนียน (485–359 ล้านปีก่อน)ไบรโอซัวมีความหลากหลายสูงสุดในยุคนี้ โดยมีการพัฒนาโครงสร้างอาณานิคมที่หลากหลาย
2. ยุคคาร์บอนิเฟอรัส (359–299 ล้านปีก่อน) ไบรโอซัวมีบทบาทสำคัญในการสร้างหินปูนและแนวปะการัง
3. ยุคเพอร์เมียน (299–252 ล้านปีก่อน) การสูญพันธุ์ครั้งใหญ่ทำให้ความหลากหลายของไบรโอซัวลดลง แต่บางชนิดสามารถดำรงชีวิตต่อไปได้ในยุคเมโซโซอิก
4. ยุคปัจจุบัน แม้จะมีความหลากหลายน้อยลงเมื่อเทียบกับยุคพาลีโอโซอิก ไบรโอซัวยังคงมีความสำคัญในระบบนิเวศทางทะเล

เพิ่มเติม : กฏ 8 ข้อ การลำดับเรื่องราวทางธรณีวิทยาที่เกิดขึ้นบนโลก

เพิ่มเติม : ฟอสซิลและวิธีการเกิดฟอสซิล

เพิ่มเติม : ธรณีกาล : กาลเวลาทางธรณีวิทยา

เพิ่มเติม : มหายุคพรีแคมเบียน – มหายุคแห่งการจัดแจงโลกและสิ่งมีชีวิต

เพิ่มเติม : มหายุคพาลีโอโซอิก – เมื่อสิ่งมีชีวิตเริ่มรุกขึ้นบก

เพิ่มเติม : มหายุคมีโซโซอิก – ยุคทองของ ไดโนเสาร์

เพิ่มเติม : มหายุคซีโนโซอิก – มหายุคแห่งนม

กระบวนการกลายเป็นฟอสซิล

ไบรโอซัวมักกลายเป็นฟอสซิลได้ง่าย เนื่องจากโครงสร้างภายนอกของพวกมันทำจากแคลเซียมคาร์บอเนต ซึ่งทนทานต่อการเปลี่ยนแปลงในตะกอน ฟอสซิลไบรโอซัวมักปรากฏในรูปแบบดังนี้

1. ลวดลายปกคลุม พบอยู่บนเปลือกหอยหรือหิน โดยแสดงลวดลายของการเติบโตของอาณานิคม
2. โครงสร้างสามมิติ เช่น อาณานิคมแบบกิ่งก้านหรือแบบพัด ซึ่งมักถูกเก็บรักษาไว้อย่างดี
3. ชิ้นส่วนแยกออกมา เช่น โครงสร้างช่องเล็กๆ ที่ซูออยด์อาศัยอยู่ (zooecial chambers)

ความสำคัญทางธรณีวิทยา

ฟอสซิลไบรโอซัวมีบทบาทสำคัญในการทำความเข้าใจสภาพแวดล้อมทางทะเลในอดีต

1. สภาพแวดล้อมทะเลตื้น ไบรโอซัวส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในน้ำทะเลใสที่มีสารอาหารอุดมสมบูรณ์
2. การก่อตัวของหินปูน ฟอสซิลไบรโอซัวมีบทบาทสำคัญในการสร้างหินปูนขนาดใหญ่
3. ตัวบ่งชี้สภาพแวดล้อมในอดีต รูปแบบต่างๆ ของไบรโอซัวสามารถเผยถึงอุณหภูมิ ความเค็ม และสภาพตะกอนของทะเลในอดีต

ความสำคัญทางวิทยาศาสตร์

ฟอสซิลไบรโอซัวช่วยให้เกิดความเข้าใจในหลากหลายด้าน เช่น

1. วิวัฒนาการ ไบรโอซัวเป็นตัวอย่างแรกๆ ของการดำรงชีวิตแบบอาณานิคม และช่วยในการศึกษาการวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตที่ซับซ้อน
2. นิเวศวิทยาในอดีต โครงสร้างและการกระจายตัวของอาณานิคมไบรโอซัวเผยให้เห็นถึงความหลากหลายทางชีวภาพและระบบนิเวศในทะเลโบราณ
3. ธรณีวิทยา การมีส่วนช่วยในการสร้างแนวปะการังและตะกอนหินปูนช่วยให้นักธรณีวิทยาสามารถสร้างภาพสิ่งแวดล้อมในอดีตได้

แหล่งฟอสซิลไบรโอซัว

ฟอสซิลไบรโอซัวพบได้ทั่วโลก โดยมีแหล่งสำคัญดังนี้

• สหรัฐอเมริกา (มิดเวสต์) มีฟอสซิลไบรโอซัวยุคออร์โดวิเชียนและคาร์บอนิเฟอรัสที่อุดมสมบูรณ์
• ยุโรป พบฟอสซิลไบรโอซัวในหินปูนยุคพาลีโอโซอิก
• ออสเตรเลีย พบฟอสซิลไบรโอซัวในตะกอนยุคเพอร์เมียนและเซโนโซอิก

สรุป ฟอสซิลไบรโอซัวไม่ได้เป็นเพียงซากดึกดำบรรพ์ที่น่าสนใจ แต่ยังเป็นเครื่องมือสำคัญในการศึกษาประวัติศาสตร์ของระบบนิเวศในทะเล โครงสร้างที่ซับซ้อนและบทบาทในธรณีวิทยาแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กกลุ่ม

นี้ในประวัติศาสตร์โลก ไม่ว่าจะในฐานะเครื่องมือวิจัยหรือชิ้นส่วนที่งดงามตามธรรมชาติ ไบรโอซัวยังคงเป็นสิ่งที่น่าหลงใหลสำหรับนักวิทยาศาสตร์และนักสะสมทั่วโลก

. . .
บทความล่าสุด : www.mitrearth.org
เยี่ยมชม facebook : มิตรเอิร์ธ – mitrearth