ฟอสซิลปะการัง (Fossil Corals) คือซากดึกดำบรรพ์ของปะการังในอดีตที่เคยเจริญรุ่งเรืองในมหาสมุทรช่วงยุคต่าง ๆ ในทางธรณีวิทยา ฟอสซิลเหล่านี้มีความสำคัญในการศึกษาสภาพแวดล้อมทางทะเลในอดีต สภาพภูมิอากาศ และแนวโน้มวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต ปะการังจัดอยู่ใน ไฟลัมไนดาเรีย (Cnidaria) และสำคัญในฐานะสิ่งมีชีวิตที่สร้างแนวปะการัง ซึ่งเป็นระบบนิเวศทางทะเลที่สำคัญ

เพิ่มเติม : ขอบทวีป ในทางธรณีวิทยาไม่ใช่ริมทะเล

ลักษณะเฉพาะ

ฟอสซิลปะการังยังคงรักษาคุณสมบัติหลายประการที่คล้ายกับปะการังที่มีชีวิตในปัจจุบัน โดยลักษณะสำคัญได้แก่

1) องค์ประกอบของโครงกระดูก ฟอสซิลปะการังส่วนใหญ่ประกอบด้วย แคลเซียมคาร์บอเนต (CaCO₃) ในรูปของ แคลไซต์หรืออราโกไนต์ เมื่อเวลาผ่านไป แร่เหล่านี้อาจเปลี่ยนแปลงไป (diagenesis) ทำให้โครงกระดูกของปะการังถูกเก็บรักษาในรูปแบบต่าง ๆ

2) รูปแบบการเจริญเติบโต ฟอสซิลปะการังมีรูปทรงหลากหลาย เช่น รูปแบบกิ่งก้าน (branching) รูปทรงมวล (massive) รูปแบบที่เกาะติดพื้น (encrusting) และ แบบปะการังเดี่ยว (solitary) รูปทรงเหล่านี้สะท้อนถึงการปรับตัวตามสภาพแวดล้อมของพวกมัน

3) เส้นกั้นและช่องปะการัง โครงสร้างภายในของปะการัง เช่น เส้นกั้นแนวตั้ง (septae) และ ช่องปะการัง (corallites) ที่เป็นที่อยู่อาศัยของโพลิป มักถูกเก็บรักษาไว้และใช้ในการระบุชนิด

4) สี แม้ว่าสีสันสดใสของปะการังที่มีชีวิตมักจะไม่คงอยู่ในฟอสซิล แต่บางตัวอย่างอาจยังคงสีไว้เนื่องจากกระบวนการแทรกแซงของแร่ธาตุหรือเป็นกระบวนการระหว่างการเกิดฟอสซิล

เพิ่มเติม : ฟอสซิลและวิธีการเกิดฟอสซิล

ที่อยู่อาศัย

ฟอสซิลปะการังแสดงถึงสภาพแวดล้อมที่พวกมันเคยอาศัยอยู่ ปะการังมักเติบโตใน น่านน้ำทะเลที่อบอุ่น ตื้น ใส และมีแสงแดดเพียงพอ รวมถึงพื้นที่ที่มีอัตราการสะสมตัวของตะกอนต่ำ อย่างไรก็ตาม ถิ่นที่อยู่อาศัยของพวกมันมีความหลากหลาย ดังนี้

1) ปะการังสร้างแนวปะการัง ปะการังในกลุ่ม Scleractinia มีบทบาทสำคัญในการสร้าง ชายฝั่งปะการัง (coral reef) เกิดบริเวณชายหาดน้ำตื้น 0-100 เมตร และมักพบในสภาพแวดล้อมทะเลเขตร้อนและกึ่งเขตร้อน

2) ปะการังน้ำลึก บางฟอสซิลปะการังอาศัยอยู่ในน้ำลึกและเย็นซึ่งแสงแดดส่องไม่ถึง ปะการังเหล่านี้ไม่ได้สร้างแนวปะการัง แต่ยังคงมีบทบาทในความหลากหลายทางชีวภาพของทะเล

3) ปะการังเดี่ยว ปะการังเดี่ยวบางชนิดสามารถอยู่ได้ในช่วงสภาพแวดล้อมที่กว้าง ตั้งแต่น้ำตื้นจนถึงก้นทะเลลึก

ฟอสซิลปะการังมักพบในหินตะกอน เช่น หินปูนและหินดินดาน ซึ่งสะสมตัวในแหล่งน้ำทะเลยุคโบราณ

เพิ่มเติม : กฏ 8 ข้อ การลำดับเรื่องราวทางธรณีวิทยาที่เกิดขึ้นบนโลก

ช่วงเวลาอยู่บนโลกของปะการัง

ปะการังมีประวัติบนโลกที่ยาวนาน โดยสามารถย้อนกลับไปได้ถึง ยุคแคมเบรียน (Cambrian) กว่า 500 ล้านปีก่อน กลุ่มปะการังสำคัญ ได้แก่

1) Tabulate Corals (ยุคออร์โดวิเชียนถึงเพอร์เมียน) ปะการังที่ สูญพันธุ์ไปแล้ว ซึ่งส่วนใหญ่เป็นปะการังแบบกลุ่ม และมีบทบาทสำคัญในการสร้างแนวปะการังใน มหายุคพาลีโอโซอิก (Paleozoic)

เพิ่มเติม : ธรณีกาล : กาลเวลาทางธรณีวิทยา

2) Rugose Corals (ยุคออร์โดวิเชียนถึงเพอร์เมียน) รู้จักในชื่อ ปะการังเขา (horn corals) เป็นปะการังที่มีทั้งแบบกลุ่มและแบบเดี่ยว และเป็นตัวสร้างแนวปะการังที่สำคัญ ก่อนการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่ในช่วงปลายยุคเพอร์เมียน

3) Scleractinian Corals (ยุคไทรแอสสิกถึงปัจจุบัน) ปะการังในยุคปัจจุบันอยู่ในกลุ่มนี้ ซึ่งปรากฏหลังการสูญพันธุ์ของกลุ่ม Tabulate และ Rugose และเป็นกลุ่มที่สร้างแนวปะการังในยุคปัจจุบัน

กลุ่มปะการังแต่ละกลุ่มสะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญของวิวัฒนาการและนิเวศวิทยา รวมถึงเหตุการณ์การสูญพันธุ์ครั้งใหญ่และการฟื้นตัวของสิ่งมีชีวิต

ความสำคัญของฟอสซิลปะการัง

ฟอสซิลปะการังมีคุณค่ามหาศาลในหลากหลายสาขาวิชาวิทยาศาสตร์ เช่น

1) สภาพแวดล้อมบรรพกาล (Paleo-environment) รูปแบบการเจริญเติบโตและองค์ประกอบของฟอสซิลปะการังช่วยให้นักวิทยาศาสตร์เข้าใจถึงสภาพแวดล้อมทางทะเลในอดีต เช่น อุณหภูมิของน้ำทะเลและระดับน้ำทะเล

2) ภูมิอากาศบรรพกาล (Paleo-climate) การวิเคราะห์ไอโซโทปของออกซิเจนและคาร์บอนในโครงกระดูกปะการังช่วยสร้างข้อมูลสภาพภูมิอากาศในอดีต เช่น อุณหภูมิพื้นผิวน้ำทะเลและความเค็ม

3) การลำดับชั้นหิน (Stratigraphy) ฟอสซิลปะการังใช้เป็น ดัชนีฟอสซิล (Index Fossils) เพื่อกำหนดอายุและเปรียบเทียบชั้นหินในพื้นที่ต่าง ๆ

4) วิวัฒนาการ (Evolution) บันทึกฟอสซิลของปะการัง แสดงให้เห็นถึงรูปแบบการกระจายพันธุ์ การสูญพันธุ์ และการปรับตัวในช่วงเวลาธรณีวิทยา

แหล่งฟอสซิลปะการังที่สำคัญ

• Devonian Reefs ในแคนาดา แนวปะการังฟอสซิลขนาดใหญ่จากยุคดีโวเนียน
• Permian Coral Fossils ในเท็กซัส สหรัฐอเมริกา แหล่งฟอสซิลปะการังประเภท Rugose และ Tabulate มากมาย
• Fossil Reefs ในออสเตรเลีย อุดมไปด้วยฟอสซิลปะการัง Scleractinian จากมหายุคมีโซโซอิก

แหล่งเหล่านี้ไม่เพียงแต่เปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับระบบนิเวศทางทะเลในอดีต แต่ยังเป็นจุดหมายปลายทางยอดนิยมสำหรับนักล่าฟอสซิลและนักวิจัย

เพิ่มเติม : มหายุคพรีแคมเบียน – มหายุคแห่งการจัดแจงโลกและสิ่งมีชีวิต

เพิ่มเติม : มหายุคพาลีโอโซอิก – เมื่อสิ่งมีชีวิตเริ่มรุกขึ้นบก

เพิ่มเติม : มหายุคมีโซโซอิก – ยุคทองของ ไดโนเสาร์

เพิ่มเติม : มหายุคซีโนโซอิก – มหายุคแห่งนม

. . .
บทความล่าสุด : www.mitrearth.org
เยี่ยมชม facebook : มิตรเอิร์ธ – mitrearth