![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/03/24-21-0-750x375.jpg)
ในทางภูมิศาสตร์ เขาพนมรุ้ง-ปลายบัด เป็นภูเขาลูกโดดอยู่กลางที่ราบลุ่ม มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 4-6 กิโลเมตร สูง ประมาณ 100-180 เมตร จากพื้นราบ บนยอดมี ปล่องภูเขาไฟ (crater) ซึ่งในทางโบราณคดีมี ปราสาทหินพนมรุ้ง ปราสาทเขาปลายบัด ๑ และ ปราสาทเขาปลายบัด ๒ ตั้งอยู่ขอบของปล่องภูเขาไฟ
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/02/24-31-1-scaled.jpg)
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2021/11/24-8-1.jpg)
ในทางธรณีวิทยา เขาพนมรุ้ง-ปลายบัด มีศักดิ์ศรีเป็น ภูเขาไฟยุคใหม่ ในยุคควอเทอร์นารี (Quaternary) ที่เกิดจากลาวาประทุ เมื่อประมาณ 1,000,000 ปีก่อน ทะลุผ่านชุดหินตะกอน ชั้นหินทรายดั้งเดิมอย่าง กลุ่มหินโคราช (Khorat Group) ที่เกิดมาก่อนในมหายุคกลางทางธรณีวิทยาอย่าง มหายุคมีโซโซอิก (Mesozoic Era)
เพิ่มเติม : ธรณีกาล : กาลเวลาทางธรณีวิทยา
1) ลีลาการปะทุ
ในแง่ของลีลาการปะทุซึ่งก็ขึ้นอยู่กับ ชนิดของแมกมา และ วัสดุภูเขาไฟ ที่พวยพุ่งผุดขึ้นมา โดยนักธรณีวิทยาจำแนกเป็น 6 แบบ แต่ถ้าจะเหมาถัวๆ ภูเขาไฟปะทุทั้ง 6 ลีลา แยกได้เป็น 2 กลุ่ม คือ 1) กลุ่มที่ให้ลาวาแดงฉาน เอ่อล้นจากปากปล่องไหลเอื่อยๆ และ 2) แก๊งที่ปะทุแบบตุ้มต้าม ระเบิดออกมาเป็นขี้เถ้าพุ่งพรวดขึ้นบนฟ้า
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/08/6-15-11.jpg)
เพิ่มเติม : 6 ลีลาการ ถ่ม-ถุย-ผุย-พ่น ของภูเขาไฟ
จากรูปทรงของภูเขาไฟพนมรุ้ง + ปลายบัด ประกอบกับการสำรวจชนิดหินของนักธรณีวิทยา ได้ข้อสรุปว่าทั้งเขาพนมรุ้งและปลายบัดเกิดเป็นตัวเป็นตนขึ้นมาได้ ก็เนื่องมาจากการไหลหลาก ทับถมกันของลาวาสีแดงฉาน ที่มาจาก แมกมาสีเข้ม (mafic magma) และประเมินว่าการปะทุในวันนั้นน่าจะเป็นแบบ ฮาวาเอียน (Hawaiin) ซึ่งให้เห็นเนื้อแน่น (massive rock) หรือไม่ก็เป็นแบบ สตอมโบเลียน (Strombolian) ซึ่งให้หินที่มีรูปพรุน (vesicular rock)
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/08/6-15-3.jpg)
และด้วยความที่เป็น แมกมาสีเข้ม (mafic magma) เมื่อลาวาเย็นตัวลง จะกลายเป็น หินบะซอบต์ (basalt) ซึ่งมีทั้งแบบ 1) บะซอลต์เนื้อแน่น (massive basalt) 2) บะซอลต์มีรูพูน (vesicular basalt) หรือรูพรุนมากจนไปถึงระดับที่เรียกชื่อเป็นหินใหม่ว่า 3) สคอเรีย (scoria) โดยทั้งหมดทั้งมวลนี้ เกิดจากความแตกต่างในลีลาการประทุ ของแต่ละเหตุการณ์ของภูเขาไฟในแต่ละลูก
เพิ่มเติม : วัสดุภูเขาไฟ
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/03/24-83-1-1024x406.jpg)
จากการลงพื้นที่สำรวจ พบหลักฐานที่สอดคล้องกัน คือโดยส่วนใหญ่พบหินบะซอบต์ที่เกิดจากลาวาไหลหลาก โดยพบกระจัดกระจายแบบสุ่มอยู่เต็มพื้นที่ มีความหลากหลายทั้งขนาดที่บางก้อนใหญ่เท่าตู้เย็น บางก้อนเล็กเข้าลูกเทนนิส
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/03/24-83-2.jpg)
แต่จากการสังเกตในหลายๆ พื้นที่ทั้งบนเขาพนมรุ้งและปลายบัด พบว่าหินบะซอลต์ที่พบมีความ เอ๊ะ !!! โอ๊ะ !!! อ๊ะ !!! อยู่ และดูเหมือนไม่ค่อยจะเป็นธรรมชาติเมื่อเปรียบเทียบกับพื้นที่อื่นๆ โดยทั่วไป
1) กองกันเกิ๊นนน
แน่นอน หากมองแค่ผิวเผิน เราก็จะเพลินไปกับหินบะซอลต์ แต่หากสังเกตุให้ดีจะพบว่า ในบางพื้นที่มีก้อนบะซอลต์กองรวมกันอยู่อย่างหนาแน่นเป็นชั้นๆ 2-3 ชั้นบ้าง กองเป็นเนินบ้าง หรือบางครั้งก็กองสูงท่วมหัว ซึ่งในทางธรณีวิทยาแน่นอนว่าภูเขา 2 ลูกนี้ควรมีอยู่แค่หินบะซอลต์ แต่ธรรมชาติก็ไม่ควรจะเอาก้อนบะซอลต์มาทับถมกันเป็นชั้น เพราะเป็นบะซอลต์ ไม่ใช่กรวดภูเขาไฟที่ปะทุออกมากองทับถมกัน แถมในหลายหลายที่ยังพบคล้ายกับว่ามีการจัดวางและเรียงก้อนบะซอลต์เอาให้เป็นแนวยาว หรือเป็นรูปทรงคร่าวๆที่ช่วยยืนยันว่าน่าจะเป็นสิ่งที่คนทำ
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/03/24-83-3.jpg)
2) คัดขนาดเกิ๊นนน
นอกจากการกองรวมกันเป็นเนินเป็นแนวเป็นแถว อีกหนึ่งเหตุผลสนับสนุนการแปลความไม่เป็นธรรมชาติของหินบะซอลต์ในละแวกนี้คือแถวหรือแนวมักจะเกิดจากการกองรวมกันของ หินบะซอลต์ขนาดพอๆ กัน ขนาดพอที่มนุษย์เพศชายพอจะยกย้ายได้ หรือก้อนหินบะซอลต์พวกนี้ ผ่านการคัดขนาดเป็นอย่างดี เหมาะที่จะทำมาใช้หรือนำมากอง
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/03/24-83-4-1024x768.jpg)
3) หลายลวดลายเกิ๊นนน
ประเด็นชวนคิดข้อสุดท้าย ในการแปลความความไม่เป็นธรรมชาติของกองหินบะซอลต์พวกนี้ คือ ในบรรดาหินบะซอลต์ที่กองรวมกันอยู่ ประกอบไปด้วยหินบะซอลต์หลากหลายสปีชี่ส์ ทั้ง 1) บะซอลต์เนื้อแน่น (massive basalt) 2) บะซอลต์มีรูพูน (vesicular basalt) และ 3) สคอเรีย (scoria) รวมกันอยู่ในกอง อยู่ในแนว หรืออยู่ในแถวเดียวกัน ซึ่งเป็นไปไม่ได้เลยในทางธรรมชาติในมิติของ ธรณีวิทยา (geology) และกระบวนการทางภูเขาไฟ
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/03/24-83-5-1024x797.jpg)
หรือว่า…หินบะซอลต์ เขาพนมรุ้ง-ปลายบัด จะเคยผ่านมือชาย หรือว่าจะเคยมีการถูกเคลื่อนย้าย เคยถูกลูบ ถูกคลำ เคยถูกคัดเลือก ด้วยน้ำมือมนุษย์ หรือว่าสิ่งที่เห็นจะเป็นกิจกรรมการก่อสร้าง เพื่อวัตถุประสงค์อะไรบางอย่างของมนุษย์
ทีมสำรวจ : สันติ ภัยหลบลี้, นพมาศ ฤทธานนท์, กังวล คัชชิมา, สมบัติ มั่งมีสุขศิริ, อุเทน วงศ์สถิตย์, ปัญญา นากระโทก, จักรกริช อุดรพิมพ์, ตามศักดิ์ วงศ์มุนีวร, และ สิทธิโชค โตวิริยะกุล
. . .
บทความล่าสุด : www.mitrearth.org
เยี่ยมชม facebook : มิตรเอิร์ธ – mitrearth