![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/07/4-23-0-750x375.jpg)
ทรายพุ (Liquefaction)
ทรายพุ (liquefaction) หรือ ทรายเดือด (sand boil) เป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่อาจจะดูแปลกตาสำหรับใครหลายๆ คน แต่ในเชิงของภัยพิบัติ ทรายพุถือเป็นภัยพิบัติประเภทหนึ่งที่มีโอกาสสร้างผลกระทบให้กับมนุษย์ได้ หากทรายพุที่ว่ามีขนาดหรือสเกลใหญ่ๆ ซึ่งกระบวนการเกิดทรายพุเกิดจากพฤติกรรมเฉพาะของชั้นทรายชุ่มน้ำ ที่เมื่อได้รับแรงสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหว ทรายจะสามารถเคลื่อนตัว แทรกดันและพุ่งขึ้นมาบนพื้นผิวโลกได้
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/11/4-23-1-1024x831.jpg)
และจากหลักคิดง่ายๆ ถ้าทรายบางส่วนผุดขึ้นมา ก็ต้องมีบางส่วนที่ต้องลงไปแทนที่ นี่จึงทำให้สภาพใต้ดินมีโอกาสเสียสมดุลหรือทรุด ยิ่งถ้ามีชั้นทรายหลายๆ ชั้น สภาพผิวดินที่เคยเรียบเนียนก็อาจถึงขั้นยวบยาบ ยุบยับ ตะปุ่มตะป่ำ หรือถ้าเกิดทรายกระฉูดในเสกลใหญ่ๆ อาจทำให้ฐานรากของสิ่งปลูกสร้างนั้นเสียการทรงตัว พลิกคว่ำได้ อย่างกับที่เคยเกิดในประเทศญี่ปุ่น เมื่อวันที่ 16 เดือนมิถุนายน พ.ศ. 2507 จากแผ่นดินไหวขนาด 7.4
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/11/4-23-2-1024x486.jpg)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/11/4-23-3-1024x536.jpg)
ภูเขาไฟโคลน (Mud Volcano)
ภูเขาไฟโคลน (mud volcano) มีพฤติกรรมคล้ายๆ กับทรายพุ อาจจะเกิดไม่บ่อยนัก แต่ก็เกิดได้ไม่แปลกมักเกิดใกล้รอยเลื่อน หรือเกิดหลังจากแผ่นดินไหวใหญ่ ซึ่งจากการศึกษาวิจัย Mazzini และคณะ (2007) สรุปว่าที่มาของโคลนมักจะมาจากความลึกประมาณ 1–3 กิโลเมตร ดังนั้นพื้นที่ที่เคยเป็นปากแม่น้ำเก่าจึงเป็นพื้นที่ที่มีโอกาสเกิดภูเขาไฟโคลนได้หากเกิดแผ่นดินไหวในแถบนั้น โดยนักธรณีวิทยาเชื่อว่าแรงดันที่ทำให้โคลนพุ่งฉีดขึ้นมาได้ น่าจะเป็นเพราะว่าการเลื่อนตัวของรอยเลื่อนในระหว่างที่เกิดแผ่นดินไหว ทำให้พื้นที่แถบนั้นถูกบีบอัด พื้นที่เปลี่ยนแรงเค้นพื้นดินบู้บี้ และอาจมีรอยแตกหินทำให้โคลนพุ่งขึ้นมาง่ายขึ้น (Mellors และคณะ, 2007; Antonielli และคณะ, 2014)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/11/4-23-4-1024x536.jpg)
ภูเขาไฟโคลน เกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย พ.ศ. 2547 เกิดหลังจากแผ่นดินไหวสุมาตราขนาด 9.1 ที่ทำให้เกิดสึนามิในมหาสมุทรอินเดีย โดย 2 ปีต่อมา ในปี พ.ศ. 2549 เกิดภูเขาไฟโคลนผุดขึ้นในเมือง Sidoarjo อินโดนิเซีย ทำให้ประชาชนในพื้นที่ไร้ที่อยู่อาศัยหลายหมื่นคน สูญเสียงบประมาณกว่าหมื่นล้านดอลล่าห์ เพื่อซ่อมแซม ซึ่งแม้นักวิทยาศาสตร์จะเข้าไปศึกษาในรายละเอียด แต่ก็ยังไม่สามารถสรุปสาเหตุอย่างแน่ชัดได้ว่าเหตุการณ์ภูเขาไฟโคลนในครั้งนี้เกิดจากอะไร
Mazzini และคณะ (2007) ประเมินว่าแผ่นดินไหวขนาด 9.1 ในปี พ.ศ. 2547 เป็นสาเหตุหลักและเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดภูเขาไฟโคลนในครั้งนี้ ส่วน Davies และคณะ (2008) คาดว่ามีโอกาสเกิดจากการเจาะสำรวจปิโตรเลียมในพื้นที่นั้น
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/11/4-23-7-1024x536.jpg)
ถึงแม้ว่าภูเขาไฟโคลนจะเกิดขึ้นมาเป็นระยะๆ และไม่ได้สร้างคความเสียหายอย่างรุนแรงเฉพาะหน้ากับมนุษย์ แต่จะเห็นได้ว่าหลายครั้งที่เกิดภูเขาไฟโคลน ประชาชนในพื้นที่มักจะวิตกกังกลเกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้น ว่าเป็นสัญญาณอะไรที่หน้ากลัวหรือไม่ ซึ่งจากงานวิจัยในอดีตหลายๆ ฉบับสรุปตรงกันว่า ปรากฏการณ์ภูเขาไฟโคลนนั้นไม่ใช่สัญญาณหรือลางบอกเหตุอะไร เป็นแค่หนึ่งรูปแบบของการกระตุ้นจากแผ่นดินไหวเท่านั้น และจากฐานข้อมูลที่มีการรวบรวมสถิติการเกิดภูเขาไฟโคลนทั่วโลกก็พบว่า ปรากฏการณ์แบบนี้เกิดได้เป็นระยะ หลังจากเกิดแผ่นดินไหวที่มีขนาดประมาณ 7.0 ขึ้นไป
วัน/เดือน/ปี | ตำแหน่ง (เมือง, ประเทศ) | M | D | อ้างอิง |
31/03/2443 | Montegibbio, อิตาลี | – | 5.7 | Guidoboni (1989) |
31/03/2443 | Nirano, อิตาลี | – | 5.7 | Guidoboni (1989) |
13/02/2445 | Shikhzairli, อาเซอร์ไบจาน | 6.9 | 45 | Mellors และคณะ (2007) |
13/02/2445 | Bozakhtarma, อาเซอร์ไบจาน | 6.9 | 51 | Mellors และคณะ (2007) |
11/10/2458 | Regnano, อิตาลี | 5 | 21 | Martinelli และคณะ (1989) |
30/05/2478 | Baluchistan, ปากีสถาน | 7.7 | 61 | Snead (1964) |
28/11/2488 | Makran, ปากีสถาน, ปากีสถาน | 8.1 | 41 | Delisle (2005) |
28/11/2488 | Hingol, ปากีสถาน | 8.1 | 189 | Delisle (2005) |
28/11/2488 | Gwadar, ปากีสถาน | 8.1 | 155 | Delisle (2005) |
04/03/2495 | Niikappu, ญี่ปุ่น | 8.6 | 58 | Chigira และ Tanaka (1997) |
04/12/2500 | Gobi Altay, มองโกเลีย | 8.3 | 75 | Rukavickova และ Hanzl (2008) |
16/05/2511 | Niikappu, ญี่ปุ่น | 8.2 | 186 | Chigira และ Tanaka (1997) |
04/03/2520 | Baciu, โรมาเนีย | 7.2 | 92 | Mellors และคณะ (2007) |
04/10/2521 | Paterno, อิตาลี | 5.2 | 34 | Silvestri (1978) |
21/03/2525 | Niikappu, ญี่ปุ่น | 6.7 | 23 | Chigira และ Tanaka (1997) |
13/12/2533 | Paterno, อิตาลี | 5.7 | 39 | D’Alessandro และคณะ (1996) |
15/01/2536 | Niikappu, ญี่ปุ่น | 7.6 | 153 | Chigira และ Tanaka (1997) |
28/12/2537 | Niikappu, ญี่ปุ่น | 7.8 | 226 | Chigira และ Tanaka (1997) |
26/01/2544 | Kandewari, ปากีสถาน | 7.7 | 482 | Deville (submitted) |
25/09/2546 | Niikappu, ญี่ปุ่น | 8.3 | 145 | Manga และ Brodsky (2006) |
26/12/2547 | ทะเลอันดามัน | 9.1 | 900 | Manga และ Brodsky (2006) |
15/06/2549 | Gobi Altay, มองโกเลีย | 5.8 | 90 | Rukavickova และ Hanzl (2008) |
24/09/2391 | Marazy, อาเซอร์ไบจาน | 4.6 | 15 | Mellors และคณะ (2007) |
28/01/2415 | Kalamaddyn, อาเซอร์ไบจาน | 5.7 | 24 | Mellors และคณะ (2007) |
28/01/2415 | Shikhzairli, อาเซอร์ไบจาน | 5.7 | 40 | Mellors และคณะ (2007) |
04/09/2438 | Portico di Romagna, อิตาลี | 5 | 4.1 | Trabucco (1895) |
05/04/2324 | Montegibbio, อิตาลี | 5.8 | 87 | Brunhoff (1836) |
05/03/2371 | Caltanizetta, อิตาลี | 5.9 | 56 | La Via (1828) |
08/07/2438 | ทะเลแคสเปียน | 8.2 | 141 | Mellors และคณะ (2007) |
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/11/4-23-5-1024x440.jpg)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/11/4-23-6-1024x536.jpg)
. . .
บทความล่าสุด : www.mitrearth.org
เยี่ยมชม facebook : มิตรเอิร์ธ – mitrearth