วิทยาศาสตร์โลกสำรวจเรียนรู้

10 การชนของอุกกาบาต ที่ใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์โลก

แผนที่โลกแสดงการกระจายตัวของดาวเคราะห์น้อยที่เคยเข้ามาในชั้นบรรยากาศในช่วงปี ค.ศ. 1994-2013 สีเหลืองตรวจวัดได้ช่วงกลางวัน สีน้ำเงินตรวจวัดได้ในเวลากลางคืน (ที่มา : www.jpl.nasa.gov)

1. เหตุการณ์ Chicxulub (66 ล้านปีก่อน)

  • สาเหตุ อุกกาบาตขนาดใหญ่ประมาณ 10-15 กิโลเมตร ได้พุ่งชนโลกใกล้กับ คาบสมุทรยูคาทาน ในเม็กซิโก การชนนี้เชื่อมโยงกับเหตุการณ์ การสูญพันธุ์ครั้งใหญ่ (mass extinction) ที่ทำให้สิ่งมีชีวิต 75% บนโลกหายไป รวมถึงไดโนเสาร์
  • ผลกระทบ การชนครั้งนี้สร้างการระเบิดขนาดใหญ่ที่ปลดปล่อยพลังงานเทียบเท่ากับระเบิดนิวเคลียร์หลายพันลูก นอกจากนี้ยังทำให้เกิดไฟป่าทั่วโลก สึนามิ และปรากฏการณ์ที่เรียกว่า “ฤดูหนาวนิวเคลียร์ (Nuclear Winter)” ซึ่งมีฝุ่นและเขม่าในชั้นบรรยากาศที่ปิดกั้นแสงอาทิตย์ ทำให้โลกเย็นลงอย่างรุนแรง
  • การเสียชีวิต เชื่อว่าการชนของอุกกาบาตที่ Chicxulub รวมถึงผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมได้ทำให้ สิ่งมีชีวิต 75% บนโลกสูญพันธุ์ รวมถึงไดโนเสาร์ ถือเป็นการสูญเสียชีวิตในระดับโลกที่รุนแรง

เพิ่มเติม : มหายุคมีโซโซอิก – ยุคทองของ ไดโนเสาร์

(ซ้าย) ภาพถ่ายดาวเทียมแสดงตำแหน่งการตกของอุกกาบาต Chicxulub บริเวณคาบสมุทรยูคาทาน ประเทศเม็กซิโก (ขวา) แผนที่การสำรวจธรณีฟิสิกส์ด้วยวิธีแรงโน้มถ่วง (gravity) แสดงโครงสร้างของหลุมอุกกาบาต

2. เหตุการณ์ Tunguska (1908)

  • สาเหตุ อุกกาบาต หรือ ดาวเคราะห์น้อย (asteroid) ขนาดประมาณ 50-60 เมตร พุ่งชนบรรยากาศของโลกและระเบิดในชั้นบรรยากาศเหนือท้องฟ้า ไซบีเรีย รัสเซีย โดยไม่ได้ชนพื้นผิวโลก
  • ผลกระทบ การระเบิดนี้ปลดปล่อยพลังงานที่เทียบเท่ากับระเบิดไฮโดรเจน 10-15 เมกะตัน ทำให้ ป่าทั่วพื้นที่ 2,000 ตารางกิโลเมตร ถูกทำลายไป การสั่นสะเทือนจากการระเบิดสามารถรู้สึกได้ไกลถึง 1,000 กิโลเมตร และเกิดไฟไหม้ทั่วบริเวณ
  • การเสียชีวิต แม้จะไม่มีการเสียชีวิตโดยตรงจากการระเบิด แต่มีการประมาณว่าอาจมีผู้เสียชีวิตประมาณ 1,000 ถึง 3,000 คนจากผลกระทบทางอ้อม เช่น ไฟไหม้และการเสียชีวิตจากอาการหัวใจวาย จากความตกใจ พื้นที่ที่เกิดเหตุมีการตั้งถิ่นฐานน้อย และการทำลายส่วนใหญ่เกิดขึ้นในป่า

ดาวเคราะห์น้อย (asteroid) หมายถึง เทหวัตถุที่มีขนาดเล็กกว่าดาวเคราะห์และดาวเคราะห์แคระ แต่ไม่ใช่ดาวหาง โดยดาวเคราะห์น้อยดวงแรกที่ถูกค้นพบคือ ดาวซีเรส ซึ่งเป็นดาวเคราะห์น้อยที่ใหญ่ที่สุด แต่ต่อมาถูกเลื่อนชั้นเป็นดาวเคราะห์แคระ ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์พบว่าระบบสุริยะมีกลุ่มดาวเคราะห์น้อยโคจรรอบดวงอาทิตย์ 2 วงโคจร คือ 1) แถบดาวเคราะห์น้อยหลัก (Main Asteroid Belt) และ 2) ดาวเคราะห์น้อยโทรจัน (Trojan Asteroid)

เพิ่มเติม : 6 วรรณะของ “เทหวัตถุ” ในระบบสุริยะ

เหตุการณ์ Tunguska ต้นไม้ถูกล้มและถูกเผาไปในพื้นที่หลายร้อยตารางกิโลเมตร จากการกระทบของอุกกาบาต Tunguska ภาพนี้ถูกถ่ายเมื่อเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1929 ระหว่างการสำรวจของ Leonid Kulik (ที่มา : https://en.wikipedia.org)
แถบดาวเคราะห์น้อยในระบบสุริยะ

3. เหตุการณ์ Vredefort (2 พันล้านปีที่แล้ว)

  • สาเหตุ อุกกาบาตขนาดใหญ่ประมาณ 10 กิโลเมตร พุ่งชนโลกในบริเวณที่เป็น ประเทศแอฟริกาใต้ในปัจจุบัน การชนนี้ได้สร้างหลุมอุกกาบาตที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งบนโลกที่เรียกว่า Vredefort Crater ซึ่งมีขนาดประมาณ 300 กิโลเมตร
  • ผลกระทบ การชนนี้จะทำให้เกิดการทำลายล้างในระดับโลก ทำให้เกิดไฟป่า สึนามิ และอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่มีผลต่อวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตในยุคแรก
  • การเสียชีวิต เนื่องจากเหตุการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อหลายพันล้านปีที่แล้ว จำนวนการเสียชีวิตของสิ่งมีชีวิตที่แท้จริงไม่สามารถระบุได้ แต่การชนนี้น่าจะทำให้ สิ่งมีชีวิตในยุคแรก จำนวนมากสูญพันธุ์

เพิ่มเติม : อุกกาบาต กับการโหม่งโลก

ภาพถ่ายจากดาวเทียมของหลุมอุกกาบาต Vredefort ในแอฟริกาใต้ ภาพจากดาวเทียม OLI ถ่ายภาพเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน ค.ศ. 2018 (ที่มา : https://en.wikipedia.org)

4. เหตุการณ์ Sudbury Basin (1.85 พันล้านปีที่แล้ว)

  • สาเหตุ อุกกาบาตขนาดประมาณ 10 กิโลเมตร พุ่งชนโลกในพื้นที่ที่เป็นเมือง ออนแทรีโอ ในแคนาดา การชนนี้ได้สร้าง Sudbury Basin ซึ่งเป็นหลุมอุกกาบาตที่เก่าแก่และใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่ง
  • ผลกระทบ การชนนี้ทำให้เกิดการทำลายล้างในระดับใหญ่ และอาจทำให้เกิดการสูญพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตในยุคแรก อีกทั้งยังทำให้เกิดการสะสมของแร่ธาตุที่มีค่า เช่น นิกเกิล ซึ่งทำให้เป็นแหล่งเหมืองสำคัญในปัจจุบัน
  • การเสียชีวิต การชนนี้น่าจะทำให้สิ่งมีชีวิตในยุคแรกเสียชีวิตไปจำนวนมาก แต่ข้อมูลที่เจาะจงยังไม่มี เนื่องจากเหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในยุคเก่าแก่
ภาพถ่ายดาวเทียม Landsat 8 ได้ถ่ายภาพของ Sudbury Basin ในภาคตะวันออกเฉียงใต้ของออนแทรีโอเมื่อวันที่ 11 กันยายน ค.ศ. 2020 สังเกตได้จากเหมืองจำนวนมากที่ตั้งอยู่รอบๆ หลุม โดยเฉพาะบริเวณขอบหลุม ซึ่งเกิดจากการมีแหล่งแร่ที่อุดมไปด้วย นิกเกิลและทองแดง ซึ่งถูกค้นพบที่นี่ก่อนที่ผู้คนจะทราบถึงที่มาจากอวกาศของหลุมนี้ (ที่มา : https://earthobservatory.nasa.gov)

5. เหตุการณ์ Taco Lince (มิสซูรี 580 ล้านปีที่แล้ว)

  • สาเหตุ อุกกาบาตขนาดใหญ่ชนโลกและอาจเป็นสาเหตุให้เกิดการสูญพันธุ์ในหมู่สิ่งมีชีวิตที่มีความซับซ้อนในช่วง ยุค Ediacaran
  • ผลกระทบ การชนนี้อาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในชั้นบรรยากาศและส่งผลกระทบต่อวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์
  • การเสียชีวิต ไม่มีข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับจำนวนการเสียชีวิต แต่การชนนี้อาจมีผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตในยุค Ediacaran

เพิ่มเติม : อุลกมณี (tektite)

อุกกาบาต (meteorite) คือ เทหวัตถุนอกโลก ตกลงมาบนโลก

อุลกมณี (tektite) คือ เศษหิน เศษดิน เศษทรายทั่วๆ ไป ที่อยู่บนโลกนี่แหละ แต่ช่วงที่มีอุกกาบาตพุ่งมาชนโลก ทรายหลอมละลาย สาดกระเซ็น เย็นและแข็งตัว กลางอากาศ แล้วตกลงสู่พื้นโลกดังเดิม

(ก-ข) เทคไทต์กระเซ็นออสเตเลีย (Australian splash tektite)โดย (ก) เหม็นเทคไทต์ (ข) วู๊ววว เหม็นเทคไทต์ ส่วน (ค) เทคไทต์ชั้นเมืองaนอง (Muong Nong layered tektite)

6. เหตุการณ์ Chelyabinsk (2013)

  • สาเหตุ อุกกาบาตขนาดประมาณ 20 เมตร พุ่งชนบรรยากาศและระเบิดเหนือท้องฟ้า เมือง Chelyabinsk รัสเซีย โดยการระเบิดปลดปล่อยพลังงานประมาณ 470-500 กิโลตัน
  • ผลกระทบ การระเบิดทำให้เกิดคลื่นกระแทกที่ทำลายอาคารกว่า 7,000 หลัง และทำให้มีผู้บาดเจ็บประมาณ 1,500 คน ส่วนใหญ่จากกระจกแตกที่เกิดจากคลื่นกระแทก
  • การเสียชีวิต ไม่มีการบันทึกผู้เสียชีวิตจากการระเบิดโดยตรง แต่การทำลายล้างที่เกิดขึ้นทำให้มีการบาดเจ็บจำนวนมาก
กลไกการตกกระทบและเกิดหลุมออุกาบาต

7. เหตุการณ์ Morokweng (145 ล้านปีที่แล้ว)

  • สาเหตุ อุกกาบาตขนาดประมาณ 5 กิโลเมตรชนโลกในพื้นที่ที่เป็น ทะเลทราย Kalahari ในแอฟริกาใต้
  • ผลกระทบ การชนนี้สร้างหลุมอุกกาบาตขนาด 70 กิโลเมตรและอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศและส่งผลต่อความหลากหลายทางชีวภาพในเวลานั้น
  • การเสียชีวิต ไม่มีข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับจำนวนการเสียชีวิต แต่น่าจะทำให้เกิดการสูญพันธุ์ในบางพื้นที่

8. เหตุการณ์ Manicouagan (214 ล้านปีที่แล้ว)

  • สาเหตุ อุกกาบาตชนโลกในพื้นที่ที่เป็นแคว้นควิเบกในแคนาดา
  • ผลกระทบ การชนนี้อาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศและส่งผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตใน ยุค Triassic
  • การเสียชีวิต ไม่มีข้อมูลที่ชัดเจน แต่น่าจะมีผลกระทบกับชีวิตในยุค Triassic
Manicouagan Crater ซึ่งถูกเรียกว่า “ดวงตาของควิเบก” เกิดขึ้นจากการชนของอุกกาบาต เมื่อประมาณ 214 ล้านปีก่อน โดยอุกกาบาตที่มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 5 กิโลเมตร

9. เหตุการณ์ Haughton Crater (39 ล้านปีที่แล้ว)

  • สาเหตุ อุกกาบาตชนโลกในพื้นที่ที่เป็น เกาะ Devon Island ในแคนาดา
  • ผลกระทบ การชนนี้ทำให้เกิดหลุมอุกกาบาตขนาด 23 กิโลเมตร และอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศในพื้นที่นั้น
  • การเสียชีวิต ไม่มีข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับจำนวนการเสียชีวิตจากการชนนี้
แบบจำลองแสดงพื้นที่ที่มีการแปรสภาพเนื่องจากการตกกระทบของอุกกาบาตและความแตกต่างของระดับความดันเมื่อห่างจากพื้นที่ตกกระทบ (หน่วย GPa)

10. เหตุการณ์ อริโซนา สหรัฐอเมริกา (50,000 ปีที่แล้ว)

  •  สาเหตุ อุกกาบาตขนาดประมาณ 50 เมตร พุ่งชนโลกและสร้างหลุมอุกกาบาตที่เรียกว่า หลุมอุกกาบาตแบร์ริงเจอร์ (Barringer) รัฐอริโซนา สหรัฐอเมริกา
  • ผลกระทบ การชนนี้ทำให้เกิดหลุมขนาด 1.2 กิโลเมตร และลึก 170 เมตร ทำให้เกิดไฟไหม้และคลื่นกระแทก
  • การเสียชีวิต เนื่องจากเหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในยุคก่อนประวัติศาสตร์ จึงไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการเสียชีวิตของมนุษย์ แต่น่าจะทำให้เกิดการทำลายล้างในท้องที่
หลุมอุกกาบาต Barringer Crater
หลุมอุกกาบาตแบร์ริงเจอร์ (Barringer) รัฐอริโซนา สหรัฐอเมริกา เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.4 กิโลเมตร อายุ 50,000 ปี

. . .
บทความล่าสุด : www.mitrearth.org
เยี่ยมชม facebook : มิตรเอิร์ธ – mitrearth

Share: