![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/01/24-50-0-750x375.jpg)
ตลอดระยะเวลา 14 ปี ในรัชสมัย สมเด็จพระนเรศวรมหาราช (พ.ศ. 2133 – พ.ศ. 2148) พระองค์ทรงประกอบพระราชกรณียกิจมากมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านการรบ จากบันทึกพงศาวดารกล่าวว่า พระองค์ทรงทำศึกสงครามหลายต่อหลายครั้งภายในห้วงเวลาสั้นๆ 14 ปี ไม่ว่าจะเป็น 1) ศึกแรกกับพระมหาอุปราชา 2) สงครามยุทธหัตถี 3) สงครามตีเมืองทะวาย-ตะนาวศรี 4) ศึกตีเมืองมอญ และ 5-6) สงครามหงสาวดีครั้งที่ 1-2 จวบจน 7) ศึกสุดท้าย ที่พระองค์ทรงหมายจะยกทัพไปตีเมืองอังวะ
สมเด็จพระนเรศวรมหาราช หรือ สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 2 หรือ พระนเรศ หรือ พระองค์ดำ
แรม 8 ค่ำ เดือนยี่ ปีมะโรง พ.ศ. 2148 สมเด็จพระนเรศวร (พระองค์ดำ) และ สมเด็จพระเอกาทศรถ (พระองค์ขาว) เสด็จยกทัพออกจากกรุงศรีอยุธยา มุ่งหน้าสู่เมืองกำแพงเพชร และแวะพักทัพที่เมืองเชียงใหม่ จากนั้นพระนเรศวรทรงรับสั่งให้ สมเด็จพระเอกาทศรถยกทัพล่วงหน้าไปทางเมืองฝาง ส่วนพระองค์ทรงมุ่งหน้าสู่อังวะ โดยมีหมุดหมายระหว่างทางคือการเข้าตี เมืองนาย แต่การเดินทัพในครั้งนั้นก็ไม่ถึงจุดหมาย เนื่องจากพระนเรศทรงพระประชวรและสวรรคตระหว่างทาง
ในระหว่างการเดินทัพจากเชียงใหม่มุ่งสู่เมืองนาย สมเด็จพระนเรศวรทรงพระประชวรเป็นหัวระลอก (ฝี) ขึ้นที่พระพักตร์ พระอาการหนักขึ้นและเสด็จสวรรคต เมื่อวันจันทร์ ขึ้น 8 ค่ำ เดือน 6 ปีมะเส็ง ตรงกับวันที่ 25 เมษายน พ.ศ. 2148 สิริพระชนมพรรษา 49 พรรษา
มีประเด็นให้ถกกันพอสมควรเกี่ยวกับเส้นทางการเดินทัพในช่วงนั้น เพราะปัจจุบันก็มีหลายคุ้มหลายบ้านที่เคลมว่า สมเด็จพระนเรศเดินทัพผ่านท้องถิ่นของตน จะเห็นได้จากมีการสร้างพระราชานุเสาวรีย์ หรือสถานที่เชิงสัญลักษณ์ที่เกี่ยวเนื่องกับสมเด็จพระนเรศวร กระจายตัวอยู่ไปทั่วรัศมีที่เป็นไปได้ของทิศทางการเดินทัพดังกล่าว (จุดสีแดงในแผนที่ด้านล่าง)
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/02/24-50-1-1024x536.jpg)
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/01/24-50-0-1024x536.jpg)
1) ข้อเสนอเวียงแหง สถานที่สวรรคต
หนึ่งในสมมุติฐานที่มีหลายคนคล้อยตาม คือการเดินทัพตัดฝ่าไปทางเทือกเขาสูง จากแอ่งเชียงใหม่มุ่งตรงไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ผ่าน 1) เมืองกื๊ด 2) เมืองคอง 3) อำเภอเวียงแหง เข้าสู่ 4) เมืองทา ในประเทศพม่า ตามด้วย 5) เมืองปั่น และ 6) เมืองนาย ตามลำดับ ซึ่งหากวิเคราะห์ในเบื้องต้น ก็คงมีเหตุผลในทางภูมิศาสตร์เพียงข้อเดียวที่จะสนับสนุนเส้นทางนี้คือ ดิ่งตรงและสั้นที่สุด
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/02/24-50-2-1024x536.jpg)
และในกรณีสถานที่สวรรคต ณ อำเภอเวียงแหง ทางตะวันตกเฉียงเหนือของจังหวัดเชียงใหม่ มีอีกหนึ่งชุดความคิดที่เชื่อว่าพระนเรศวรสวรรค ณ ที่แห่งนี้ และ วัดพระธาตุแสนไห = ทุ่งดอนแก้ว สถานที่สวรรคตตามบันทึกในพงษาวดาร โดยอิงหลักฐาน 1) อิฐติดแกลบ ที่อ้างว่าน่าจะเป็นลีลาการผลิตอิฐ ในสมัยอยุธยา หรือ 2) ชื่อ พระธาตุแสนไห ที่เรียกขานคล้อยๆ มากับการมี คนนับแสนร้องไห้ จากการจากไปของพระนเรศ 3) มีการปักป้าย บ่อน้ำช้างศึก หน้าบ่อน้ำเล็กๆ ข้างวัดพระธาตุแสนไห เอาไว้ให้ช้างพระนเรศวรได้พักกินน้ำกินท่า และ 4) มี ข่วงอนุสรณ์สถานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช สร้างขึ้นในพื้นที่
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/02/24-50-7-1024x563.jpg)
พระบรมธาตุแสนไห ตามตำนานเล่าว่าใต้เขาที่ประดิษฐานพระบรมธาตุมีถ้ำ ในถ้ำมีทรัพย์สมบัติจำนวนมากถึงแสนไห จึงได้ชื่อว่า พระบรมธาตุแสนไห
www.wianghaeng.com
2) เส้นทางทัพ ในมิติภูมิสารสนเทศ
อย่างไรก็ตาม จากการวิเคราะห์ข้อมูล ภูมิประเทศ (Digital Elevation Model : DEM) โดยศาสตร์ที่เรียกว่า ภูมิสารสนเทศ (Geographic Information System : GIS) เพื่อจำลองเส้นทางที่เป็นมิตร และเหมาะสมที่สุดในการเดินทาง จากเมืองเชียงใหม่ไปสู่เมืองนาย ผลการวิเคราะห์บ่งชี้ว่าเส้นทางที่เหมาะที่สุดคือ การเดินขึ้นเหนือไปทาง ตำบลเมืองงาย อำเภอเชียงดาว จนถึง เมืองหาง ในพม่า และค่อยเลี้ยวซ้าย ตัดเข้าหุบเขา เพื่อมุ่งหน้าสู่ เมืองปั่น และ เมืองนาย ตามลำดับ
ซึ่งสาเหตุหลักที่คอมพิวเตอร์เลือกเส้นทางเดินทัพให้พระนเรศวรได้แบบนี้ ก็เนื่องมาจากตลอดเส้นทางยกทัพขึ้นเหนือที่ว่า ส่วนใหญ่มักผ่านที่ราบ ผ่านทุ่ง ซึ่งเอื้อต่อการเดินทาง เคลื่อนทัพ และระดับความสูงก็ค่อยๆ เพิ่มขึ้นแบบเบาๆ ไม่กระโชกโฮกฮากเหมือนกับเส้นทางพี่หันหัวดิ่งไปทางตะวันตกเฉียงเหนือสู่เวียงแหง อย่างที่มีการตั้งสมมุติฐานกันไว้
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/02/24-50-3-1024x536.jpg)
และหากลองวิเคราะห์จุดตั้งต้นจาก เมืองเชียงใหม่ ไปยังเมืองต่างๆ ที่มีการอ้างว่าสมเด็จพระนเรศวรเคลื่อนทัพผ่าน (เมืองกื๊ด เมืองคอง เวียงแหง เมืองทา และ เมืองปั่น) ก็จะพบว่า เส้นทางที่น่าเดินมักจะขึ้นเหนือไปก่อน แล้วค่อยเลี้ยวซ้ายในช่วงหลังอยู่เสมอ จะไม่เฉียงขึ้นไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนืออย่างที่บางท่านเชื่อและเสนอกัน ทั้งนี้ก็เพราะข้อมูลภูมิประเทศสามมิติ แสดงให้เห็นว่าการเดินทางดิ่งตรงไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือนั้น ต้องฟันฝ่าหุบเขาที่แคบและสูงชัน นั่นจึงเป็นคำตอบว่า ระบบภูมิสารสนเทศจึงตัดสินใจเลือกเส้นทางขึ้นเหนือที่เป็นมิตรและดีกว่า
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/02/24-50-4-1024x536.jpg)
3) กรณีสถานที่สวรรคต
นอกเหนือจาก อำเภอเวียงแหง ของจังหวัดเชียงใหม่ ในห้วงเวลาเดียวกันก็ยังมีอีกหนึ่งสถานที่ ที่ถูกยกขึ้นมากล่าวอ้างว่า น่าจะเป็นสถานที่สวรรคตของสมเด็จพระนเรศวร ณ เมืองหาง ในประเทศพม่าปัจจุบัน มีการกล่าวอ้างว่ามีเจดีย์เก่าที่ชาวไทยใหญ่ล้วนแต่เคารพนับถือ เรียกว่า สถูปกองมูขุนหอคำไต ซึ่งเป็นเจดีย์ที่สร้างขึ้นไว้ เพื่อเป็นอนุสรณ์สถานให้ กับการจากไปของสมเด็จพระนเรศวร ซึ่งหากเชื่อว่าเส้นทางเดินทัพที่ได้จากการวิเคราะห์ภูมิสารสนเทศ ที่แนะนำให้ดิ่งขึ้นเหนือมา ก็เป็นไปได้ว่า สถูปกองมูขุนหอคำไต ตั้งอยู่บนเส้นทางเดินทัพ และมีความใช่มากกว่า สถูปพระธาตุที่วัดแสนไห
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/02/24-50-5-1024x536.jpg)
สถูปกองมูขุนหอคำไต เมืองหาง ศูนย์รวมจิตใจของเหล่าทหารไทใหญ่ ปัจจุบันถูกทหารพม่าทำลายทิ้ง แต่ทหารชาวไทใหญ่ ช่วยกันเก็บรักษาเศษอิฐนั้นไว้ และขนย้ายให้ข้ามฝั่งมาอยู่ ณ พื้นแผ่นดินไทย ซึ่งปัจจุบันได้มีการรวบรวมอิฐเก่ามาสร้างเจดีย์แห่งใหม่ ที่ตำบลเมืองงาย อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งยังคงเป็นสถานที่บนเส้นทางเดินทัพ และในเวลาต่อมา ณ เมืองหาง ในประเทศพม่า ก็มีการก่อสร้างสถูปพระนเรศวรขึ้นมาใหม่ ณ ที่เดิม แทนสถูปกองมูขุนหอคำไต ที่เคยถูกทำลายไป
4) เกร็ดความรู้ สถานที่สวรรคต
จะบอกว่าพื้นที่ในละแวกเส้นทางเดินทัพของสมเด็จพระนเรศวรนี้ เป็นที่ตั้งของรอยเลื่อนแผ่นดินไหวตัวใหญ่ 3 ตัวคือ 1) รอยเลื่อนแม่จัน (เส้นเขียว) 2) เลื่อนน้ำมา (เส้นเหลือง) และ 3) รอยเลื่อนเม็งซิง (เส้นแดง) ซึ่งหากวางตำแหน่ง แนวรอยเลื่อนเหล่านี้ ลงในพื้นที่ที่เรากำลังคุยกัน จะพบว่า เมืองหางและสถูปกองมูขุนหอคำไต ตั้งอยู่บนแนวรอยเลื่อนเม็งซิง พอดิบพอดี ดังนั้นหากสถานที่นี้เป็นที่สวรรคตของสมเด็จพระนเรศวรจริง ก็กล่าวได้ว่า สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงสิ้นพระชนม์ อยู่บนรอยเลื่อนแผ่นดินไหว
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2022/05/4-91-1-1024x656.jpg)
เพิ่มเติม : 4 รอยเลื่อน แห่งลุ่มน้ำโขง ที่ไทยควรเฝ้าระวัง
![](https://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2023/02/24-50-6-1024x536.jpg)
. . .
บทความล่าสุด : www.mitrearth.org
เยี่ยมชม facebook : มิตรเอิร์ธ – mitrearth