![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/07/2-1-0-750x375.jpg)
แร่ (mineral) หมายถึง ธาตุ หรือ สารประกอบ ของแข็งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ มีโครงสร้างผลึกคงที่ มีสูตรเคมีแน่นอน และมีคุณสมบัติทั้งทางกายภาพและเคมีที่เฉพาะตัว เช่น แร่ทองคำ แร่ควอตซ์ เป็นต้น นักวิทยาศาสตร์จำแนกแร่ตามมูลค่าออกเป็น 2 กลุ่ม คือ
1) แร่เศรษฐกิจ (economic mineral) หมายถึง แร่ที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจ หรือใช้ประโยชน์ในทางอุตสาหกรรมได้ เช่น แร่โลหะ อโลหะ เชื้อเพลิง และแร่รัตนชาติ เป็นต้น
2) แร่ประกอบหิน (rock-forming mineral) หมายถึง แร่ที่ไม่ได้มีมูลค่ามากนัก แต่เป็นองค์ประกอบสำคัญของหิน เช่น แร่ควอตซ์ เฟลด์สปาร์ โอลิวีน และแร่แคลไซต์ เป็นต้น ซึ่งโดยส่วนใหญ่เกิดจากการรวมตัวกันตามสัดส่วนต่างๆ ของธาตุหลักที่มีมากในแผ่นเปลือกโลกจำนวน 8 ธาตุ ได้แก่ ธาตุออกซิเจน ซิลิกอน อะลูมิเนียม เหล็ก แคลเซียม โพแทสเซียม โซเดียมและธาตุแมกนีเซียม เป็นต้น
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-13-1024x518.jpg)
ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ค้นพบแร่ที่มีอยู่ในโลกแล้วจำนวน 3,000-4,000 ชนิด แต่มีเพียง 20-40 ชนิด เท่านั้น ที่เป็นแร่ประกอบหิน อย่างไรก็ตาม ปริมาณของแร่ประกอบหินทั้งหมดคิดเป็นสัดส่วนประมาณ 95% ขององค์ประกอบแผ่นเปลือกโลก ซึ่งนักวิทยาศาสตร์จำแนกแร่ประกอบหินออกเป็น 2 หมวดแร่ (mineral class) คือ หมวดแร่ซิลิเกต (silicate class) และ หมวดแร่ไม่ใช่ซิลิเกต (non-silicate class)
หมวดแร่ซิลิเกต
หมวดแร่ซิลิเกต (silicate class) คือ หมวดแร่ที่มี แร่ซิลิกา (SiO4) เป็นองค์ประกอบหลัก ซึ่งถือเป็นหมวดแร่ประกอบหินที่มีความสำคัญ เนื่องจากประมาณ 95% ของแร่ที่มีอยู่ในโลกเป็นแร่ซิลิกา โดยแร่ซิลิกาเกิดจากธาตุซิลิกอนจำนวน 1 ตัว และธาตุออกซิเจนจำนวน 4 ตัว รวมตัวกันในรูปแบบสามเหลี่ยมของซิลิกอนแอนไอออน ที่มีประจุรวมของในแต่ละสามเหลี่ยมเป็น -4 ซึ่งสามเหลี่ยมของซิลิกอนแอนไอออน จะเป็นพื้นฐานในการเชื่อมต่อกับธาตุไอออนอื่นๆ เช่น เหล็ก แมกนีเซียม โปแตสเซียม เป็นต้น เพื่อก่อตัวเป็นแร่ซิลิกาที่มีลักษณะเฉพาะแตกต่างกันไป โดยนักวิทยาศาสตร์จำแนกหมวดแร่ซิลิเกตออกเป็น 6 กลุ่มแร่ (mineral group) ตามรูปแบบการเรียงตัวของแร่ซิลิกา
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-7-1024x373.jpg)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-8-1024x609.jpg)
1) กลุ่มแร่โอลิวีน
กลุ่มแร่โอลิวีน (olivine group) เกิดจากแร่ซิลิกาจับตัวกันแบบ ปิรามิดฐานสามเหลี่ยมโดด (isolated tetrahedral) มีแร่โดดเด่น 2 ชนิด คือ 1) แร่โอลิวีน (olivine) มีสีเขียวมะกอก ซึ่งเป็นแร่องค์ประกอบสำคัญของแผ่นเปลือกโลกมหาสมุทร (oceanic crust) และเนื้อโลกตอนบน (upper mantle) และ 2) แร่การ์เนต (garnet) มีสีแดงเลือดหมู เป็นแร่องค์ประกอบสำคัญของแผ่นเปลือกโลกทวีป (continental crust)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-1-1024x453.jpg)
2) กลุ่มแร่ไพรอคซีนและแอมฟิโบล
กลุ่มแร่ไพรอคซีนและแอมฟิโบล (pyroxene and amphibole group) เกิดจากแร่ซิลิกาจับตัวกันแบบ สายโซ่ (chain) มีแร่โดดเด่น 2 ชนิด คือ 1) แร่ไพรอคซีน (pyroxene) เป็นแร่ซิลิกาแบบ สายโซ่เดี่ยว (single chain) เป็นแร่องค์ประกอบสำคัญของแผ่นเปลือกโลกมหาสมุทรและเนื้อโลก และ 2) แร่แอมฟิโบล (amphibole) เป็นแร่ซิลิกาแบบ สายโซ่คู่ (double chain)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-2-1024x447.jpg)
3) กลุ่มแร่ไมกา
กลุ่มแร่ไมกา (mica group) เกิดจากแร่ซิลิกาจับตัวกันแบบ แผ่น (sheet) มีแร่โดดเด่น 3 ชนิด คือ 1) แร่ดิน (clay mineral) 2) แร่มัสโคไวต์ หรือ แร่กลีบหินขาว (muscovite) และแร่ไบโอไทต์ หรือ แร่กลีบหินดำ (biotite) และ 3) แร่คลอไรต์ (chlorite) ซึ่งโดยส่วนใหญ่มีสีเขียว บางครั้งเรียกว่า แร่กลีบหินเขียว
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-3-1024x419.jpg)
4) กลุ่มแร่เฟลด์สปาร์
กลุ่มแร่เฟลด์สปาร์ (feldspar group) ลักษณะโครงสร้างผลึกคล้ายกับแร่ควอตซ์ พบมากที่สุดในแผ่นเปลือกโลกมหาสมุทร แบ่งย่อยเป็น 3 ชนิด คือ 1) เฟลด์สปาร์ชนิดโปแตสเซียม (potassium feldspar, KALSi3O8) 2) เฟลด์สปาร์ชนิดโซเดียม (sodium feldspar, NaAlSi3O8) หรือเรียกว่า แร่อัลไบต์ (albite) และ 3) เฟลด์สปาร์ชนิดแคลเซียม (calcium feldspar, CaAl2Si2O8) หรือเรียกว่า แร่อะนอร์ไทต์ (anorthite) สำหรับแร่เฟลด์สปาร์ชนิดโปแตชเซียมมีแร่โดดเด่น 3 แร่ ได้แก่ แร่ออร์โทเคลส (orthoclase) แร่ไมโครไคลน์ (microcline) และแร่ซานิดีน (sarnidine) ถึงแม้ว่ามีสูตรเคมีที่เหมือนกันแต่แร่ดังกล่าวมีระบบผลึกที่แตกต่างกัน
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-12-1024x536.jpg)
5) กลุ่มแร่ทัวร์มาลีน
กลุ่มแร่ทัวร์มาลีน (tourmaline group) เกิดจากแร่ซิลิกาจับตัวกันแบบ วงแหวน (ring) มีแร่โดดเด่น คือ แร่ทัวร์มาลีน (tourmaline)
6) กลุ่มแร่ควอตซ์
กลุ่มแร่ควอตซ์ (quartz group) เกิดจากแร่ซิลิกาเพียงอย่างเดียวจับตัวกันแบบ โครงข่าย (framework) แร่จัดโครงสร้างผลึกโดยการจับต่อของปิรามิดฐานสามเหลี่ยมด้วยกันเอง โดยออกซิเจนในทุกปิรามิดใช้ร่วมกับปิรามิดข้างเคียง แร่ควอตซ์เป็นแร่ที่พบมากที่สุดของแผ่นเปลือกโลกทวีป
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-9-1024x486.jpg)
หมวดแร่ไม่ไช่ซิลิเกต
นอกจากหมวดแร่ซิลิเกต (non-silicate class) ซึ่งถือเป็นหมวดแร่ประกอบหินที่สำคัญ หินที่พบในเปลือกโลกยังประกอบด้วย หมวดแร่ไม่ใช่ซิลิเกต (non-silicate class) จำนวนมาก ซึ่งด้วยปริมาณที่มีมากพอสมควร นักวิทยาศาสตร์จึงสามารถจำแนกหมวดแร่ไม่ใช่ซิลิเกตออกเป็น 6 กลุ่มแร่
1) กลุ่มแร่คาร์บอเนต
กลุ่มแร่คาร์บอเนต (carbonate group) ประกอบด้วยแร่คัลไซด์ (calcite, CaCO3) และแร่โดโลไมต์ (dolomite, CaMg (CO3)2)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-14-1024x382.jpg)
2) กลุ่มแร่เฮไลด์
กลุ่มแร่เฮไลด์ (halide group) ได้แก่ แร่เฮไลด์ (NaCl) หรือเกลือแกลง และแร่ฟลูออไรท์ (CaF2)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-5-1024x450.jpg)
3) กลุ่มแร่ออกไซด์
กลุ่มแร่ออกไซด์ (oxide group) แร่ที่สำคัญในกลุ่มแร่นี้ คือแร่ฮีมาไทต์ (hematite, Fe2O3) หรือแร่เหล็กแดง และแร่แมกนีไทต์ (magnetite, Fe3O4) หรือเหล็กดำ รวมทั้งแร่อื่นๆ อีกบางส่วน เช่น แร่รูไทล์ (Rutile, TiO2) ซึ่งกลุ่มแร่ออกไซด์ถือเป็นกลุ่มแร่ที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ เนื่องจากเป็นสินแร่ที่เป็นแหล่งกำเนิดของเหล็ก โครเมียม แมงกานีส ดีบุก ทังสเตน เป็นต้น
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-4-1024x450.jpg)
4) กลุ่มแร่ซัลไฟด์
กลุ่มแร่ซัลไฟด์ (sulfide) แร่ซัลไฟด์ที่สำคัญคือ แร่ไพไรต์ (pyrite, FeS2) แร่กาลีนา (galena, PbS) ซึ่งเป็นซัลไฟด์ของตะกั่ว แร่สฟาเลอไรท์ (sphalerite, ZnS) ซึ่งเป็นซัลไฟด์ของสังกะสี และแร่ชาลโคไพไรต์ (chalcopyrite, CuFeS2) ซึ่งเป็นซัลไฟด์ของทองแดง ดังนั้นกลุ่มแร่ซัลไฟด์จึงเป็นสินแร่ที่เป็นแหล่งกำเนิดของตะกั่ว สังกะสีและทองแดง เป็นต้น
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-11-1024x454.jpg)
แร่ไพไรต์ (pyrite) มีฉายาว่า ทองคนโง่ (fool’s gold) เนื่องจากมีสีคล้ายกับทองคำ
5) กลุ่มแร่ซัลเฟต
กลุ่มแร่ซัลเฟต (sulfate group) ในธรรมชาติมีเพียง 2 ชนิด ที่สำคัญ ได้แก่ แร่แอนไฮไดรต์ (anhydrite, CaSO4) และแร่ยิปซั่ม (gypsum, CaSO42H2O) (ซ) ซึ่งกลุ่มแร่ซัลเฟตเกิดจากการระเหยของน้ำทะเลหรือทะเลสาบที่อิ่มตัวด้วยสารละลายเหล่านี้
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-10-1024x486.jpg)
6) กลุ่มแร่ฟอสเฟต
กลุ่มแร่ฟอสเฟต (phosphate) แร่ฟอสเฟตสำคัญที่พบในธรรมชาติคือ แร่อพาไทต์ (apatite, Ca5(PO4)3(F,OH,Cl)) ซึ่งเป็นแหล่งแร่ที่ให้ธาตุที่เป็นส่วนประกอบสำคัญในปุ๋ย
7) กลุ่มธาตุธรรมชาติ
กลุ่มธาตุธรรมชาติ (native element) เช่น เพชร ทองคำ ทองแดง เป็นต้น
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/10/2-1-6-1024x374.jpg)
. . .
บทความล่าสุด : www.mitrearth.org
เยี่ยมชม facebook : มิตรเอิร์ธ – mitrearth