![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/07/8-1-0-750x375.jpg)
การเกิด ธารน้ำ (stream) เริ่มต้นจากเมื่อมีฝนตกลงมา ในช่วงแรกน้ำจะซึมผ่านลงไปในชั้นดินด้านล่าง ซึ่งต่อมาเมื่อดินอิ่มน้ำ น้ำจะเริ่มสะสมตัวบนผิวดินเป็น แผ่นน้ำบาง (sheetwash) ไหลลงที่ต่ำในลักษณะแผ่นน้ำแผ่ซ่าน และน้ำจะกัดเซาะพื้นดินอย่างช้าๆ เป็นร่องน้ำขนาดเล็กและใหญ่ขึ้นตามลำดับ ได้แก่ ธารน้ำสายเล็ก (rill) ลำห้วย (gulliy) แคว (tributary) และรวมตัวกันกลายเป็น ธารน้ำ (stream) ซึ่งจะไหลลงสู่ แม่น้ำ (river) ต่อไป
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/12/8-1-4-1024x339.jpg)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/07/8-4-3-1024x536.jpg)
โดยผลจากการกัดกร่อนและการพัฒนาร่องน้ำอย่างต่อเนื่องทำให้เกิด ตะกอนธารน้ำ (stream load) ที่ถูกพัดพามาตามธารน้ำ ซึ่งด้วยขนาดและน้ำหนักของตะกอนที่มีความแตกต่างกัน ทำให้ตะกอนถูกพัดพาไปตามธารน้ำในรูปแบบแตกต่างกัน 3 รูปแบบ
- ตะกอนท้องน้ำ (bed load) คือ ตะกอนขนาดใหญ่ตามท้องน้ำ เคลื่อนที่ได้โดย การลากไปตามท้องน้ำ (traction) หรือ การกระโดดเป็นช่วง (saltation)
- ตะกอนแขวนลอย (suspended load) คือ ตะกอนขนาดเล็กและเบาพอที่จะลอยอยู่เหนือท้องน้ำไปตามกระแสน้ำได้
- ตะกอนละลาย (dissolved load) คือ ไอออนที่ได้จากการผุพังทางเคมีของหิน ละลายอยู่ในน้ำ
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/12/8-1-5-1024x450.jpg)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2021/01/8-1-10.jpg)
ในส่วนของความเร็วของน้ำที่ไหลหลากตลอดตั้งแต่ต้นน้ำจนถึงปลายน้ำนั้น ในแต่ละที่จะมีการไหลเร็ว-ช้าแตกต่างกัน และสามารถประเมินหรือคำนวณได้ด้วย อัตราน้ำไหลในธารน้ำ (stream discharge) ที่หมายถึง ปริมาตรของน้ำที่ไหลผ่านจุดใดๆ ต่อหน่วยเวลา (ลูกบาศก์เมตร/วินาที) ประเมินได้ตามสมการ (1)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2021/01/8-1-7-1024x51.jpg)
กำหนดให้ Q คือ อัตราน้ำไหล (ลูกบาศก์เมตร/วินาที) V คือ ความเร็วน้ำโดยเฉลี่ย (เมตร/วินาที) A คือ ภาพตัดขวางของธารน้ำ (กว้างxลึก) (ตารางเมตร)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/12/8-1-2-1024x474.jpg)
ปัจจัยที่จะส่งผลต่อความเร็ว หรือแม้กระทั่งรูปแบบของการไหลของน้ำ ขึ้นอยู่กับคุณสมบัติของธารน้ำ 3 ประเด็นหลักๆ ดังนี้
1) ความชันของธารน้ำ
โดยธรรมชาติ ความชันของธารน้ำ (gradient) มีความแตกต่างกันตลอดธารน้ำ หากพิจารณา หน้าตัดข้างตามธารน้ำ (longitudinal profile) พบว่าธารน้ำจะมีความชันสูงบริเวณ ต้นน้ำ (upstream) และความชั้นลดลงอย่างต่อเนื่องไปทาง ปลายน้ำ (downstream) ดังนั้นหากพิจารณาความชันของธารน้ำเป็นหลัก น้ำจะไหลเร็วบริเวณต้นน้ำมากกว่าปลายน้ำ
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/12/8-1-6-1024x425.jpg)
2) ขนาดร่องน้ำ
ขนาดร่องน้ำ (channel size) ตรวจวัดได้จากภาพตัดขวาง (cross section) ของธารน้ำในแต่ละตำแหน่งตามหน้าตัดข้างตามธารน้ำ โดยปกติบริเวณต้นน้ำจะมีร่องน้ำแคบกว่าบริเวณปลายน้ำ อันเนื่องมาจากธรรมชาติของการกัดกร่อนของน้ำในแต่ละพื้นที่ จึงทำให้น้ำบริเวณต้นน้ำ น้ำจะไหลเร็วกว่าปลายน้ำ
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2019/12/8-1-1-1024x583.jpg)
3) ความหยาบธารน้ำ
ความหยาบธารน้ำ (stream roughness) ร่องน้ำโดยเฉพาะบริเวณท้องน้ำจะมีความหยาบที่ไม่เท่ากันตลอดธารน้ำ โดยบริเวณต้นน้ำจะมีตะกอนขนาดใหญ่ตกทับถมอยู่มาก เนื่องจากหินเพิ่งผุพังลงมา ทำให้ท้องน้ำบริเวณต้นน้ำหยาบมากกว่าปลายน้ำที่จะมีเพียงเศษตะกอนขนาดเล็กที่ตกทับถมอยู่ ทำให้น้ำบริเวณปลายน้ำนั้นไหลได้เร็วและราบเรียบกว่าบริเวณต้นน้ำ
นอกจากนี้ ความหยาบของธารน้ำยังส่งผลให้การไหลของน้ำนั้นมีความหนืดในการไหลที่แตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่ โดย ความหนืดของธารน้ำ (stream viscosity) ประเมินได้จาก เลขเรย์โนลด์ (Reynolds Number) ซึ่งนำเสนอโดยออสบอร์น เรย์โนลด์ (Reynolds O.) ในปี พ.ศ. 2426 (Reynolds, 1883) ซึ่งคำนวณจากอัตราส่วนของแรงเฉื่อยต่อแรงของความหนืด ดังแสดงในสมการ (2)
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2021/01/8-1-8-1024x97.jpg)
กำหนดให้ Re คือ เลขเรย์โนลด์ r คือ ความหนาแน่นของน้ำ (กิโลกรัม/ลูกบาศก์เมตร) V คือ ความเร็วของน้ำ (เมตร/วินาที) D คือ เส้นผ่านศูนย์กลางภาคตัดขวางของธารน้ำ (เมตร) และ µ คือ แรงหนืดสัมบูรณ์ (viscosity)
เลขเรย์โนลด์เป็นตัวเลขสำคัญที่ใช้จำแนกและแสดงรูปแบบการไหลของน้ำตามธารน้ำ เช่น ไหลแบบราบเรียบ (laminar flow) หรือ ไหลแบบปั่นป่วน (turbulent flow) เช่น กรณีเลขเรย์โนลด์มีค่าต่ำ หมายถึง แรงหนืดส่งผลต่อการไหลของน้ำ ทำให้น้ำไหลแบบราบเรียบ แต่หากเลขเรย์โนลด์มีค่าสูง บ่งชี้ว่าแรงของความเฉื่อยจะส่งผลต่อการไหล ทำให้การไหลเป็นแบบปั่นป่วน
![](http://www.mitrearth.org/wp-content/uploads/2021/01/8-1-9-1024x536.jpg)
. . .
บทความล่าสุด : www.mitrearth.org
เยี่ยมชม facebook : มิตรเอิร์ธ – mitrearth