คิมเบอร์ไลต์ (Kimberlite) เป็นหินอัคนีประเภท อัลตราเมฟิก (ultramafic igneous rock) ที่มีชื่อเสียงว่าเป็น แหล่งกำเนิดเพชรของโลก หินชนิดนี้เกิดขึ้นในชั้น แมนเทิล (mantle) ของโลกที่มีความดันและอุณหภูมิสูง จากนั้นถูกนำขึ้นมาสู่ผิวโลกผ่านการระเบิดของภูเขาไฟที่รุนแรง การปะทุเหล่านี้ก่อให้เกิดโครงสร้างคล้ายท่อหรือ ไดอะทริม” (diatreme) ซึ่งเป็นเป้าหมายสำคัญสำหรับการสำรวจเหมืองเพชร การศึกษาเกี่ยวกับคิมเบอร์ไลต์มีความสำคัญในการทำความเข้าใจการก่อกำเนิดของเพชร เคมีธรณีของแมนเทิล ...

สไปร์ท (Sprites) หรือ แสงวาบสีแดง ที่เกิดขึ้นสูงเหนือ พายุฝนฟ้าคะนอง (thunderstorm) จัดอยู่ในกลุ่มของ ปรากฏการณ์เรืองแสงชั่วคราวในบรรยากาศ (Transient Luminous Events หรือ TLE) ซึ่งเป็นกลุ่มปรากฏการณ์ทางแสงในชั้นบรรยากาศตอนบน เกิดจากปฏิกิริยาระหว่างพายุฝนฟ้าคะนองรุนแรงกับชั้นไอโอโนสเฟียร์ แม้ว่าสายฟ้าฟาดทั่วไปจะเกิดใน ชั้นโทรโพสเฟียร์ (Troposphere) หรือชั้นบรรยากาศใกล้พื้นโลก ...

สนามแม่เหล็กโลก (magnetic field) เป็นปรากฏการณ์ที่เคลื่อนไหวและเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันโลกจากรังสีที่เป็นอันตรายจากดวงอาทิตย์และจักรวาล สนามแม่เหล็กนี้เกิดจากการเคลื่อนที่ของเหล็กหลอมเหลวในแก่นนอกของโลก ซึ่งเป็นกระบวนการที่เรียกว่า ไดนาโมของแก่นโลก (Geodynamo) อย่างไรก็ตาม ในช่วงเวลาหลายล้านปี สนามแม่เหล็กโลกได้เกิดปรากฏการณ์ที่เรียกว่า การพลิกกลับของสนามแม่เหล็ก (Geomagnetic Reversal) ซึ่งเป็นกระบวนการที่ขั้วเหนือและขั้วใต้ของสนามแม่เหล็กโลกสลับตำแหน่งกัน บทความนี้จะอธิบายถึงกลไกเบื้องหลังการพลิกกลับของสนามแม่เหล็ก ผลกระทบต่อโลก หลักฐานทางธรณีวิทยา และความหมายต่ออนาคตของมนุษยชาติ ...

ทอร์นาโด (tornado) คือ พายุที่มีลักษณะคล้ายกับงวงช้างสีดำ ห้อยลงมาจากเมฆคิวมูโลนิมบัส มีเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 1 กิโลเมตร แต่มีการหมุนวนของลมด้วยความเร็วสูง บางครั้งอาจสูงถึง 400 กิโลเมตร/ชั่วโมง ซึ่งภายในมวลพายุประกอบด้วยไอน้ำและฝุ่นละออง ตลอดจนวัตถุต่างๆ ที่ถูกลมพัดลอยเข้ามาในตัวพายุ เนื่องจากเมื่อพายุเคลื่อนไปพื้นที่ใด ฐานของพายุจะกวาดทุกอย่างบนพื้นขึ้นไปด้วย  เพิ่มเติม : ชนิดของ ลม ทอร์นาโดเกิดจากมวลอากาศที่เย็นและหนักกว่าลอยผ่านเข้าไปใต้มวลของอากาศที่อบอุ่นและเบากว่า ...

หอยฝาเดียว (Gastropod) หรือที่รู้จักกันในชื่อ หอยทาก และ ทาก เป็นหนึ่งในกลุ่มสัตว์มอลลัสก์ที่มีความหลากหลายมากที่สุด และมีบันทึกฟอสซิลที่ยาวนานนับร้อยล้านปี ฟอสซิลเหล่านี้ให้ข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับระบบนิเวศในอดีตและกระบวนการวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต หอยฝาเดียว (Gastropod) มีลักษณะเด่นคือ เปลือกที่มีลักษณะเป็นเกลียว แม้ว่าสัตว์ในกลุ่มนี้บางชนิด เช่น ทาก จะไม่มีเปลือกก็ตาม เปลือกของหอยฝาเดียวส่วนใหญ่มักมีการม้วนเกลียวแบบไม่สมมาตร ซึ่งเป็นผลจากกระบวนการ torsion หรือการหมุนของส่วนอวัยวะภายใน 180 องศา ระหว่างการพัฒนา ...

ไครนอยด์ (Crinoid) หรือที่รู้จักในชื่อ “ลิลลี่ทะเล” (Sea Lilies) และ “ดาวขนนก” (Feather Stars) เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังในไฟลัม Echinodermata ซึ่งรวมถึงดาวทะเล เม่นทะเล และดาวเปราะ แม้จะมีรูปร่างคล้ายพืช แต่ไครนอยด์เป็นสัตว์ที่มีชีวิต โดยมีลักษณะเด่นคือ คาลิกซ์ (Calyx) ซึ่งเป็นส่วนกลางของลำตัวและแขนที่มีลักษณะเป็นขนนกสำหรับจับอาหาร หลายชนิดมี “ก้าน” (Stalk) ...

ไทรโลไบต์ (Trilobite) เป็นสัตว์ทะเลในกลุ่ม อาร์โทรพอด (Arthropod) ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว แต่เคยอาศัยอยู่ในมหาสมุทรโบราณของโลกนานกว่า 270 ล้านปี ถือเป็นหนึ่งในสิ่งมีชีวิตที่เก่าแก่ที่สุดในโลก และได้ทิ้งร่องรอยฟอสซิลไว้มากมาย ซึ่งช่วยให้ นักบรรพชีวินวิทยา (Paleontologist) เข้าใจระบบนิเวศทะเลและวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตในยุคแรก ๆ ได้อย่างลึกซึ้ง โครงกระดูกภายนอกของพวกมันทำจาก ไคติน (Chitin) และ แคลไซต์ (Calcite) ซึ่งช่วยป้องกันตัวและต้องลอกคราบเพื่อการเติบโต ซึ่งการลอกคราบนี้เป็น เหตุผลสำคัญที่ทำให้พบฟอสซิลไทรโลไบต์ได้อย่างแพร่หลาย เพิ่มเติม : กฏ ...

ฟอสซิลปะการัง (Fossil Corals) คือซากดึกดำบรรพ์ของปะการังในอดีตที่เคยเจริญรุ่งเรืองในมหาสมุทรช่วงยุคต่าง ๆ ในทางธรณีวิทยา ฟอสซิลเหล่านี้มีความสำคัญในการศึกษาสภาพแวดล้อมทางทะเลในอดีต สภาพภูมิอากาศ และแนวโน้มวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต ปะการังจัดอยู่ใน ไฟลัมไนดาเรีย (Cnidaria) และสำคัญในฐานะสิ่งมีชีวิตที่สร้างแนวปะการัง ซึ่งเป็นระบบนิเวศทางทะเลที่สำคัญ เพิ่มเติม : ขอบทวีป ในทางธรณีวิทยาไม่ใช่ริมทะเล ลักษณะเฉพาะ ฟอสซิลปะการังยังคงรักษาคุณสมบัติหลายประการที่คล้ายกับปะการังที่มีชีวิตในปัจจุบัน ...

แกรพโตไลต์ (Graptolite) เป็นกลุ่มสัตว์ทะเลโบราณที่สูญพันธุ์ไปแล้ว พวกมันมีชีวิตอยู่ในยุคพาลีโอโซอิก (Paleozoic Era)และเป็นฟอสซิลที่สำคัญสำหรับการทำความเข้าใจระบบนิเวศทางทะเลในอดีต รวมถึงการใช้เป็น ฟอสซิลดัชนี (Index Fossil) เพื่อบ่งบอกอายุของชั้นหินตะกอน ลักษณะทางกายภาพ แกรพโตไลต์ (Graptolite) จัดอยู่ในคลาส Graptolithina ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของไฟลัม Hemichordata พวกมันเป็นสัตว์ที่อาศัยอยู่เป็นกลุ่ม (colonial organisms) โดยประกอบด้วยสิ่งมีชีวิตขนาดเล็ก (zooids) ...

พายุงวงช้าง (Waterspouts) เป็นปรากฏการณ์หมุนวนในบรรยากาศที่มีลักษณะคล้ายเป็นเสา หมุนเหนือน้ำ เชื่อมโยงระหว่างเมฆคิวมูลัสหรือเมฆคิวมูโลนิมบัสกับผิวน้ำ โดยลักษณะเด่น เป็นพายุที่ มีรูปร่างคล้ายกรวยหรือเสาหมุนที่มองเห็นได้ชัดเจน และมักมีละอองน้ำหมุนวนรอบฐาน มีขนาดตั้งแต่ไม่กี่เมตรจนถึงหลายร้อยเมตร มีอายุความเป็นพายุสั้นๆ เพราะโดยปกติอยู่ได้ประมาณ 10-30 นาที มักพบในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อน แต่สามารถเกิดในเขตอบอุ่นได้เช่นกัน หากสภาพแวดล้อมเหมาะสม แม้ว่าพายุงวงช้างจะมีลักษณะคล้าย ทอร์นาโด (Tornado) ...

ฟอสฟอรัส (Phosphorus) เป็นธาตุอาหารหลักที่สำคัญต่อสิ่งมีชีวิต เพราะเป็นองค์ประกอบสำคัญของ DNA, RNA, ATP (adenosine triphosphate) และ ฟอสโฟลิพิดในเยื่อหุ้มเซลล์ ฟอสฟอรัสมีบทบาทสำคัญในการถ่ายโอนพลังงาน การส่งสัญญาณในเซลล์ และการสร้างโครงสร้างในร่างกาย อย่างไรก็ตาม ฟอสฟอรัสมักเป็นธาตุจำกัดในระบบนิเวศหลายแห่ง เนื่องจากการมีอยู่อย่างจำกัดในรูปแบบที่สิ่งมีชีวิตสามารถใช้ได้ วัฏจักรฟอสฟอรัส (Phosphorus Cycle) ...

วัฏจักรชีวธรณีเคมี (Biochemical Cycle) อธิบายถึงการเคลื่อนที่ของธาตุและสารประกอบระหว่างส่วนที่มีชีวิต (ชีวภาพ) และส่วนที่ไม่มีชีวิต (ธรณีและเคมี) ของโลก คำว่า “ชีวธรณีเคมี” แสดงถึงกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับชีววิทยา (สิ่งมีชีวิต) ธรณีวิทยา (เปลือกโลก น้ำ และบรรยากาศ) และเคมี (ปฏิกิริยาและการเปลี่ยนแปลงของสาร) วัฏจักรเหล่านี้ช่วยให้ธาตุสำคัญ เช่น ...

คาร์บอน (carbon, C) เป็นองค์ประกอบสำคัญของสิ่งมีชีวิต เพราะเป็นโครงสร้างหลักของโมเลกุลอินทรีย์ เช่น คาร์โบไฮเดรต โปรตีน และไขมัน วัฏจักรคาร์บอน (Carbon Cycle) คือ กระบวนการธรรมชาติที่คาร์บอนเคลื่อนที่ระหว่างบรรยากาศ ระบบนิเวศบนบกและในน้ำ ดิน และ ธรณีภาค (lithosphere) โดยในกระบวนการนี้ ...

วัฏจักรไนโตรเจน (Nitrogen Cycle) เป็น กระบวนการชีวธรณีเคมี ที่สำคัญอย่างยิ่งในการหล่อเลี้ยงชีวิตบนโลก โดยเป็นการหมุนเวียนไนโตรเจนระหว่างชั้นบรรยากาศ หรือ อากาศภาค (atmosphere) ชีวภาค (biosphere) และ ธรณีภาค (lithosphere) ไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบสำคัญที่สิ่งมีชีวิตทุกชนิดต้องการ โดยเป็นส่วนประกอบหลักของ กรดอะมิโน โปรตีน กรดนิวคลีอิก ...

พลังงานลม (Wind Energy) หมายถึง กระบวนการในการเปลี่ยนพลังงานจลน์ของลม ให้กลายเป็นพลังงานไฟฟ้า ซึ่งพลังงานนี้เกิดจากการแผ่รังสีจากดวงอาทิตย์ที่ทำให้เกิดความแตกต่างของอุณหภูมิและความกดอากาศบนพื้นโลก ส่งผลให้เกิดลม การใช้พลังงานลมเริ่มต้นตั้งแต่ยุคโบราณ เช่น การใช้กังหันลมในการบดเมล็ดพืชและการสูบน้ำ ในปัจจุบัน การผลิตพลังงานลมใช้กังหันลมที่ทันสมัย ซึ่งออกแบบมาเพื่อดักจับพลังงานลมอย่างมีประสิทธิภาพ ส่วนประกอบหลักของกังหันลม ได้แก่ ใบพัด โรเตอร์ เครื่องกำเนิดไฟฟ้า และ ...

1. เหตุการณ์ Chicxulub (66 ล้านปีก่อน) เพิ่มเติม : มหายุคมีโซโซอิก – ยุคทองของ ไดโนเสาร์ 2. เหตุการณ์ Tunguska (1908) ดาวเคราะห์น้อย (asteroid) หมายถึง เทหวัตถุที่มีขนาดเล็กกว่าดาวเคราะห์และดาวเคราะห์แคระ แต่ไม่ใช่ดาวหาง โดยดาวเคราะห์น้อยดวงแรกที่ถูกค้นพบคือ ...

ทุกวันนี้ เมื่อมีฝนตกหนักในบ้านเรา สิ่งที่ตามมาแทบทุกครั้งคือข่าว น้ำท่วม (flood) และหากสอบถามความรู้สึกประชาชนทั่วไป แทบทุกคนก็จะตอบตรงกันว่า ทุกวันนี้น้ำท่วมบ่อยขึ้น น้ำท่วมง่ายขึ้น และเมื่อถกถึงสาเหตุน้ำท่วม จำเลยแรกที่จะถูกกล่าวถึงก็มักจะหนีไม่พ้น การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ (climate change) ที่กำลังเป็นประเด็นอยู่ในปัจจุบัน บ้างก็ว่าพื้นดินทรุดต่ำลง บ้างก็ว่าเขื่อนปล่อยน้ำผิดเวลา หรือไม่ก็การบริหารจัดการน้ำของภาครัฐไร้ประสิทธิผล แต่จากการติดตามน้ำท่วมบ้านเราในช่วง 10 ปี ที่ผ่านมา ผู้เขียนพบข้อน่าสังเกตที่ว่าไทยเราน้ำท่วมง่ายขึ้นจริง ซึ่งในทางวิชาการธรณีพิบัติภัย ภาวะแบบนี้หมายถึง ประเทศไทยกำลังมี ความอ่อนไหว (susceptibility) ต่อภัยน้ำท่วม ...

มิตรเอิร์ธ (mitrearth) คือชื่อของแหล่งเรียนรู้ด้านวิทยาศาสตร์โลก ธรณีวิทยา ภูมิศาสตร์และธรณีโบราณคดี ที่เผยแพร่สู่สาธารณะ ผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ www.mitrearth.org และ www.facebook.com/mitrearth โดยมีเจตนาดีเดียว คือต้องการที่จะยืนอยู่อย่างมิตร คอยเป็นเพื่อนคู่คิด เคียงข้างไปกับทุกคนที่สนใจเรื่องราวเกี่ยวกับ โลกในมุมกายภาพ ด้วยเจตนารมย์อย่างที่ว่า มิตรเอิร์ธจะคอยสนับสนุนก้อนความรู้ดิจิตอลในรูปแบบต่าง ๆ ทั้งสื่อการเรียน-การสอน สำหรับน้อง ๆ ...

พลังงานคลื่น (Wave Energy) เป็นส่วนหนึ่งของพลังงานจากมหาสมุทร ซึ่งเกิดจากการเคลื่อนไหวของคลื่นบนผิวน้ำทะเล ด้วยคุณสมบัติที่อุดมสมบูรณ์ เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และสามารถนำมาใช้ใหม่ได้ ทำให้พลังงานคลื่นได้รับความสนใจอย่างมากในฐานะแหล่งพลังงานที่สามารถตอบสนองความต้องการพลังงานที่ยั่งยืนของโลก บทความนี้จะกล่าวถึงแนวคิดเกี่ยวกับพลังงานคลื่น เทคนิคการนำมาใช้ แหล่งพลังงานคลื่นที่มีชื่อเสียง และแนวโน้มในอนาคตของการพัฒนาเทคโนโลยีนี้ แนวคิด พลังงานคลื่น มีต้นกำเนิดจากลมที่พัดผ่านผิวน้ำทะเล ปฏิสัมพันธ์ระหว่างลมและผิวน้ำทำให้เกิดการถ่ายโอนพลังงานเข้าสู่น้ำจนเกิดเป็นคลื่น ซึ่งมีพลังงานทั้งในรูปแบบ พลังงานจลน์ (Kinetic ...

ไฮโดรกราฟ (Hydrograph) คือกราฟที่แสดงปริมาณการไหลของน้ำในลำน้ำหรือลำธารตามช่วงเวลาหนึ่ง โดยแสดงค่าการไหลของน้ำ ของลำน้ำหรือระบบการระบายน้ำในตำแหน่งใดๆ ในพื้นที่ลุ่มน้ำ หรือแหล่งน้ำ ไฮโดรกราฟมีความสำคัญอย่างยิ่งในการใช้งานต่างๆ เช่น 1) การคาดการณ์อุทกภัยและการจัดการ การวิเคราะห์ไฮโดรกราฟช่วยให้นักธรณีวิทยาสามารถประเมินเวลาที่น้ำจะไหลสูงสุดและขนาดของน้ำท่วม ซึ่งมีความสำคัญในการวางแผนเมือง การออกแบบโครงสร้างพื้นฐาน และการลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติ 2) การจัดการทรัพยากรน้ำ ไฮโดรกราฟช่วยในการจัดการทรัพยากรน้ำในหลากหลายภาคส่วน เช่น เกษตรกรรม ...

ภูเขาไฟปินาตูโบ (Mount Pinatubo) ซึ่งตั้งอยู่ในประเทศฟิลิปปินส์ เป็นภูเขาไฟที่มีชื่อเสียงระดับโลกจากเหตุการณ์การปะทุครั้งใหญ่ในปี ค.ศ. 1991 ซึ่งเป็นหนึ่งในเหตุการณ์ภูเขาไฟที่รุนแรงที่สุดในศตวรรษที่ 20 ภูเขาไฟที่เคยเป็นที่รู้จักน้อยมากนี้ได้กลายเป็นเป้าหมายสำคัญของการศึกษาเกี่ยวกับธรณีวิทยาและสิ่งแวดล้อม บทความนี้ผู้เขียนจะเล่าถึงภูมิศาสตร์ ธรณีวิทยา และรวมทั้งประวัติการปะทุของภูเขาไฟปินาตูโบ เพิ่มเติม : 10 การปะทุของภูเขาไฟ ที่สร้างความสูญเสียมากที่สุดในโลก ภูมิศาสตร์ ที่ตั้งและบริบททางภูมิภาค ...

วัฏจักรมิลานโควิช (Milankovitch Cycles) ตั้งชื่อตามนักดาราศาสตร์ชาวเซอร์เบีย มิลูติน มิลานโควิช ผู้พัฒนาทฤษฎีที่อธิบายว่า “การเปลี่ยนแปลงของวงโคจรโลกและการเอียงแกนโลกส่งผลต่อรูปแบบสภาพภูมิอากาศในระยะยาว” โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของการเกิด ยุคน้ำแข็ง (Ice Age) วัฏจักรเหล่านี้ ซึ่งกินเวลานับหมื่นถึงหลายแสนปี เกิดจากปัจจัยทางดาราศาสตร์หลัก 3 ประการ ได้แก่ 1) ความรีของวงโคจร ...

การแปลงพลังงานความร้อนในมหาสมุทร (Ocean Thermal Energy Conversion, OTEC) เป็นเทคโนโลยีพลังงานหมุนเวียนที่ใช้ความแตกต่างของอุณหภูมิระหว่างน้ำทะเลผิวหน้าอุ่นและน้ำทะเลลึกเย็นในการผลิตกระแสไฟฟ้า ความแตกต่างของอุณหภูมินี้ ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในเขตร้อนและกึ่งร้อน เป็นแหล่งพลังงานที่ยังไม่ได้รับการใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่ แต่มีศักยภาพมหาศาล ในขณะที่โลกกำลังมองหาแหล่งพลังงานที่ยั่งยืนและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น OTEC กลายเป็นทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกพร้อมกับการใช้พลังงานจากทรัพยากรธรรมชาติของโลก แนวคิดการผลิตพลังงาน OTEC ใช้หลักการที่ พลังงานความร้อนจากดวงอาทิตย์ทำให้น้ำทะเลผิวหน้าร้อนขึ้น และสร้างความแตกต่างของอุณหภูมิกับน้ำทะเลลึกที่เย็น ความแตกต่างนี้ช่วยให้เครื่องจักรความร้อนทำงานได้ ...

พลังงานไฮโดรเจน (Hydrogen Energy) เป็นหนึ่งในแนวทางสำคัญของการเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสะอาดและยั่งยืน โดยมีศักยภาพในการเป็นพลังงานที่ปลอดมลพิษและมีประสิทธิภาพสูง จึงถูกเรียกว่า “พลังงานแห่งอนาคต” บทความนี้ ผู้เขียนจะเล่าถึงแนวคิดเกี่ยวกับพลังงานไฮโดรเจน เทคนิคที่ใช้ในการผลิตและใช้งาน แหล่งพลังงานสำคัญที่ขับเคลื่อนโลก และแนวโน้มที่กำลังจะเกิดขึ้นในอนาคต แนวคิด ไฮโดรเจน เป็นธาตุที่พบง่ายที่สุด และมีปริมาณมากที่สุดในจักรวาล ประกอบด้วยโปรตอน 1 ตัวและอิเล็กตรอน 1 ...

ปัจจุบัน LiDAR (Light Detection and Ranging) เป็นเทคโนโลยีที่เข้ามาเปลี่ยนแปลงการสำรวจทางโบราณคดีอย่างมาก เพราะด้วยการสแกนภูมิประเทศอย่างละเอียดได้ในระยะเวลาอันสั้นและสามารถช้อนลงไปใต้ต้นไม้ที่ปกคลุมพื้นที่ภูมิประเทศ ทำให้ LiDAR กลายเป็นพระเอกในการค้นพบแหล่งโบราณคดีใหม่ในหลายพื้นที่ โดยมอบวิธีการที่ไม่รุกรานในการทำแผนที่และวิเคราะห์ภูมิทัศน์ เทคโนโลยีนี้ใช้การปล่อยคลื่นเลเซอร์และวัดเวลาที่คลื่นสะท้อนกลับจากพื้นผิวเพื่อสร้างแผนที่ภูมิประเทศที่มีความแม่นยำสูง ซึ่งสามารถมองทะลุผ่านพืชพรรณหนาแน่นได้ บทความนี้ ผู้เขียนตั้งใจจะเล่าถึงแนวคิดพื้นฐาน การประยุกต์ใช้ในโบราณคดี และกรณีศึกษา 10 ตัวอย่าง ...

ข้อมูลความสูงเชิงดิจิทัล (Digital Elevation Data) เป็นส่วนสำคัญในงานวิเคราะห์เชิงพื้นที่ที่ช่วยสร้างความเข้าใจและการสร้างแบบจำลองพื้นผิวโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง Digital Elevation Model (DEM) Digital Terrain Model (DTM) และ Digital Surface Model (DSM) ซึ่งเป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับนักวิทยาศาสตร์ ...

การกัดเซาะชายฝั่ง (coastal erosion) หมายถึง กระบวนการที่แรงธรรมชาติ เช่น คลื่น น้ำขึ้นน้ำลง ลม และกิจกรรมของมนุษย์ทำให้ที่ดินชายฝั่งหายไป เมื่อเวลาผ่านไปอาจทำให้เกิดผลกระทบทั้งในด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคม การกัดเซาะชายฝั่งเป็นปัญหาสำคัญทั่วโลก โดยเฉพาะเมื่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้น และการแทรกแซงของมนุษย์ในระบบชายฝั่งธรรมชาติทำให้สถานการณ์เลวร้ายลง 1. ทะเลเหนือ สหราชอาณาจักร ...

พิธีสารมอนทรีออล (Montreal Protocol) เป็นหนึ่งในสนธิสัญญาระหว่างประเทศที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในโลก โดยมีเป้าหมายเพื่อปกป้องชั้นโอโซนของโลกจาก การเสื่อมสภาพด้วยการลดการผลิตและการบริโภคสารที่ทำลายโอโซน (Ozone-Depleting Substances, ODS) สนธิสัญญาฉบับนี้ได้มีการลงนามในปี ค.ศ. 1987 และเริ่มมีผลบังคับใช้ในปี ค.ศ. 1989 ซึ่งได้รับการยกย่องอย่างกว้างขวางจากการมีสมาชิกเกือบครบทุกประเทศในโลก และผลลัพธ์ที่ชัดเจนต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของมนุษย์ ที่ไปที่มา 1) การค้นพบปัญหาการเสื่อมสภาพของชั้นโอโซน ...

1. ไต้ฝุ่นทิป (1979) ไต้ฝุ่นทิป (Typhoon Tip) เกิดขึ้นในมหาสมุทรแปซิฟิกตะวันตกและกลายเป็น พายุที่รุนแรงที่สุดที่เคยบันทึกได้ เกิดจากระบบความกดอากาศต่ำใกล้หมู่เกาะมาเรียนาในเดือนตุลาคม ค.ศ. 1979 และมีการเสริมความรุนแรงอย่างรวดเร็วเนื่องจากอุณหภูมิของน้ำทะเลที่เหมาะสม อากาศร้อน และการมีลมเฉือน (wind shear) ต่ำ ผลกระทบ ไต้ฝุ่นทิปมีความรุนแรงสูงสุดที่ลม 190 ...

รั้วกันทราย (Sand Fence) คือ โครงสร้างที่ออกแบบมาเพื่อควบคุมการเคลื่อนที่ของทรายโดยการลดแรงลม ซึ่งช่วยทำให้ทรายสะสมตัวและช่วยเพิ่มเสถียรภาพของเนินทราย นิยมนำไปติดตั้งในพื้นที่ที่มีทรายเยอะ และมีลมเด่น เช่น ชายหาดและทะเลทราย เพื่อทำหน้าที่เป็นกำแพงป้องกันการเคลื่อนที่ของทรายที่เกิดจากลม โดยทั่วไปจะทำจากไม้แผ่นบาง วัสดุตาข่าย หรือวัสดุที่ย่อยสลายได้ รั้วกั้นทรายมีความสำคัญในการป้องกันชายฝั่งทะเล ช่วยควบคุมการกัดเซาะโดยจับทรายและรักษาให้คงที่จนเกิดเป็น เนินทราย (sand dune) ตามธรรมชาติ ...

หินก้อนกลม (Rock Concretion) คือ มวลของแร่ธาตุที่มีความแข็งและแน่น เกิดขึ้นภายในหินตะกอน มักแยกออกจากหินรอบข้างได้ชัดเจนเนื่องจากความแตกต่างในเนื้อสัมผัส องค์ประกอบ และสี ลักษณะของหินก้อนกลมมีความหลากหลายในขนาด ตั้งแต่ไม่กี่มิลลิเมตรจนถึงหลายเมตร และรูปร่างที่หลากหลาย เช่น ทรงกลม ทรงรี ทรงแผ่น หรือรูปร่างไม่แน่นอน ลักษณะสำคัญของหินก้อนกลม ได้แก่ ขอบเขตที่ชัดเจน ...

การเติมทรายชายหาด (beach nourishment) หรือที่เรียกอีกอย่างว่า การเสริมทรายชายหาด เป็นวิธีการที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในการจัดการชายฝั่ง เพื่อต่อสู้กับการกัดเซาะชายฝั่งและรักษาเสถียรภาพของชายหาด กระบวนการนี้เกี่ยวข้องกับการเติมทรายหรือวัสดุตะกอนลงในบริเวณชายหาดที่ถูกกัดเซาะ เพื่อฟื้นฟูโครงสร้างตามธรรมชาติของชายหาด ปกป้องโครงสร้างพื้นฐานบริเวณชายฝั่ง และอนุรักษ์ถิ่นที่อยู่อาศัยในพื้นที่ชายฝั่ง การเติมทรายชายหาดถือเป็นองค์ประกอบสำคัญในการจัดการชายฝั่ง เนื่องจากสามารถช่วยแก้ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมและเศรษฐกิจที่เกิดจากการกัดเซาะชายฝั่งและการเพิ่มขึ้นของระดับน้ำทะเล กระบวนการเติม การเติมทรายชายหาด (beach nurishment) เริ่มต้นด้วยการจัดหาวัสดุตะกอนที่เหมาะสม ทรายหรือวัสดุที่ใช้มักได้มาจากพื้นที่นอกชายฝั่งโดยการขุดลอก หรืออาจมาจากเหมืองหินบนบกหรือแหล่งทรายใกล้เคียง ...

เครื่องมือหิน (stone tool) เป็นหนึ่งในหลักฐานทางโบราณคดีที่สำคัญ ที่ช่วยบอกใบ้ข้อมูลเกี่ยวกับการพัฒนาทางเทคโนโลยี วัฒนธรรม และการปรับตัวของมนุษย์ในอดีต เครื่องมือหินเป็นเครื่องมือแรกเริ่มที่มนุษย์และบรรพบุรุษของเราสร้างขึ้น โดยมีอายุยาวนานหลายล้านปี และมีบทบาทในสังคมหลากหลายรูปแบบ ตั้งแต่การล่าสัตว์ การเตรียมอาหาร ไปจนถึงพิธีกรรมและการค้า ซึ่งในบทความนี้ ผู้เขียนได้รวบรวมองค์ความรู้ของเครื่องมือหินในมิติต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น ต้นกำเนิด ประเภท เทคนิคการผลิต และการประยุกต์ใช้เครื่องมือหินในกิจกรรมต่างๆ ...

โพลาร์ วอร์เท็กซ์ (Polar Vortex) หมายถึง ระบบความกดอากาศต่ำขนาดใหญ่ที่มีอากาศเย็นล้อมรอบขั้วโลกของโลก โดยทั่วไปแล้ว โพลาร์ วอร์เท็กซ์จะอยู่ในพื้นที่ขั้วโลก แต่ในบางครั้งมันสามารถขยายออกมา และเคลื่อนที่ไปยังพื้นที่อื่น ๆ ที่ละติจูดต่ำลง ทำให้เกิดเหตุการณ์อากาศสุดขั้ว เช่น อุณหภูมิที่หนาวจัด พายุหิมะ และแม้กระทั่งการสูญเสียชีวิต เพิ่มเติม : ...

บรรยากาศของโลกแบ่งออกเป็นชั้นต่าง ๆ ตามความแตกต่างของอุณหภูมิ โดย สตราโทสเฟียร์ (Stratosphere) เป็นชั้นที่ 2 ของบรรยากาศ ซึ่งอยู่เหนือชั้น โทรโพสเฟียร์ (Troposphere) และอยู่ใต้ชั้น มีโซสเฟียร์ (Mesosphere) สตราโทสเฟียร์เริ่มต้นที่ความสูงประมาณ 10–15 กิโลเมตร จากพื้นโลกในพื้นที่ละติจูดกลาง และยาวไปถึงความสูงประมาณ 50 ...

เมโซสเฟียร์ (Mesosphere) เป็น 1 ใน 5 ชั้นหลักของ ชั้นบรรยากาศโลก (atmospheric layer) อยู่เหนือชั้น สตราโทสเฟียร์ (Stratosphere) และต่ำกว่าชั้น เทอร์โมสเฟียร์ (Thermosphere) โดยมีระดับความสูงประมาณ 50-85 กิโลเมตร จากพื้นผิวโลก ชั้นนี้มีบทบาทสำคัญในพลศาสตร์ของบรรยากาศ ...

ภูเขาไฟคาวาอีเจียน (Kawah Ijen) บนปลายด้านตะวันออกของ เกาะชวา (Jawa Island) ในประเทศอินโดนีเซีย เป็นที่รู้จักในระดับโลกจากปรากฏการณ์ธรรมชาติอันน่าทึ่ง ซึ่งก็คือ การเรืองแสงสีฟ้าจากปากปล่องภูเขาไฟในยามค่ำคืน ความมหัศจรรย์นี้ไม่เพียงเป็นภาพที่ดึงดูดความสนใจ แต่ยังเป็นหน้าต่างสู่การทำความเข้าใจปฏิสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางธรณีวิทยา เคมี และสิ่งแวดล้อม เพื่อที่จะเข้าใจปรากฏการณ์นี้ จึงจำเป็นต้องศึกษาโครงสร้างธรณีวิทยาของภูเขาไฟคาวาอีเจียน กิจกรรมภูเขาไฟ กระบวนการของกำมะถัน และบริบททางธรณีแปรสัณฐานในภูมิภาคนี้ ...

คลื่นความร้อน (heat wave) เป็นเหตุการณ์ทางสภาพอากาศที่รุนแรง ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อ พื้นที่หนึ่งประสบกับอุณหภูมิที่สูงเกินไปเป็นระยะเวลานาน เหตุการณ์เหล่านี้สามารถเกิดจากปัจจัยหลายประการ เช่น ระบบความกดอากาศสูงที่ยาวนาน ซึ่งทำให้เกิดการกักเก็บอากาศร้อนและผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ บทความนี้ผู้เขียนได้รวบรวมและสรุป เหตุการณ์คลื่นความร้อนที่ใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ โดยตีแผ่สาเหตุ พื้นที่ที่ได้รับผลกระทบ ผลกระทบที่เกิดขึ้น และจำนวนผู้เสียชีวิตจากแต่ละเหตุการณ์ ซึ่งมีรายละเอียดดังต่อไปนี้ เพิ่มเติม : สภาพอากาศสุดขั้ว ...

เทอร์โมสเฟียร์ (Thermosphere) เป็นหนึ่งในชั้นบรรยากาศชั้นบนของโลก อยู่เหนือชั้น เมโซสเฟียร์ (Mesosphere) และอยู่ต่ำกว่าชั้น เอกโซสเฟียร์ (Exosphere) ชื่อเทอร์โมสเฟียร์มาจากภาษากรีก “thermos” ที่แปลว่า “ความร้อน” เนื่องจากอุณหภูมิในชั้นนี้สามารถพุ่งสูงขึ้นได้ถึงประมาณ 2,500 องศาเซลเซียส (4,532 องศาฟาเรนไฮต์) หรือมากกว่านั้น อย่างไรก็ตาม การวัดอุณหภูมิในชั้นนี้ ...

เอกโซสเฟียร์ (Exosphere) ซึ่งเป็นชั้นบรรยากาศนอกสุดของโลก ซึ่งอยู่ระหว่างชั้น เทอร์โมสเฟียร์ (Thermosphere) ที่อยู่ต่ำลงมา กับอวกาศที่ไม่มีอากาศใด ๆ ถือเป็นบริเวณที่ยังไม่ค่อยได้รับการสำรวจอย่างลึกซึ้งเท่าที่ควร ชั้น เอกโซสเฟียร์ (Exosphere) นี้ทำหน้าที่เป็นเขตเปลี่ยนผ่านระหว่างบรรยากาศของโลกกับความเวิ้งว้างของอวกาศ และมีบทบาทสำคัญในการปกป้องโลกจากอันตรายภายนอก คำว่า “เอกโซสเฟียร์ (Exosphere)” มาจากภาษากรีก คือคำว่า exo ที่แปลว่า “นอก” หรือ “ภายนอก” ...